آموزش تحلیل تکنیکالالگوهای کلاسیک یکی از پردکاربردترین مفاهیم و ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند که به وفور در نمودارها تکرار می‌شوند. معمولا بعد از رخ دادن این الگوها نمودار در جهت خاصی حرکت کرده و به اهداف از پیش تعیین شده می‌رسند.
یکی از این الگوهای پرتکرار، الگوی سر و شانه است. این الگو در دسته الگوهای بازگشتی هستند که معمولا باعث تغییر روند می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا با اجزای این الگو آشنا شده و نحوه استفاده از این الگو در معاملات را بیاموزیم.
الگوها به طور کلی به دو دسته الگوهای ادامه‌دهنده و الگوهای بازگشتی دسته‌بندی می‌شوند. الگوهای ادامه‌دهنده باعث ادامهی روند قبلی شده و الگوهای بازگشتی باعث حرکت نمودار در خلاف روند قبلی می‌شود.
الگوی سر و شانه یکی از قوی‌ترین الگوهای کلاسیک محسوب می‌شود که جزء الگوهای بازگشتی برشمرده شده و معمولا در انتهای روند‌ها مشاهده می‌شود. این الگو از آن جهت سرو شانه گفته می‌شود که شباهت ظاهری زیادی به آناتومی سر و شانه‌های انسان دارد. برای استفاده و معامله با این الگو نیاز دارید تا اجزای آن را به طور کامل شناخته و نقاط ورود و خروج را بر اساس آن مشخص کنید.
الگوی سر و شانه از سه جزء تشکیل شده است. سر (Head)، دو شانه (Shoulders) و خطی به نام خط گردن (Neckline) که مبداء شانه‌ها را به یکدیگر متصل می‌‌کند.
در الگوی استاندارد و قدرتمند، قسمت سر باید حتما از دو شانه بالاتر باشد. آن الگویی که قسمت سر آن، هم اندازه شانه‌ها باشد، به هیچ عنوان الگوی سر و شانه قدرتمندی نیست. حتی اگر ارتفاع یکی از شانه‌ها برابر با سر باشد، باز هم آن الگو استاندارد و قدرتمند نیست و معامله بر اساس این الگوها پرریسک هستند. همچنین، برای داشتن یک الگوی قدرتمند، این قسمت باید به صورت حرکت واضح و شیب نسبتا تندی باشد.
مهم‌ترین عاملی که باعث قدرتمند شدن این الگو می‌شود این است که شانه‌ها هم از نظر قیمتی و هم از نظر زمانی با یکدیگر تقریبا برابر باشند. به عنوان مثال اگر شانه چپ 10 روز طول کشیده است و طی این 10 روز 20 درصد نوسان داشته است، شانه سمت راست نیز باید در همین حدود باشد و اختلاف جدی (مثلا 40 روز با 50 درصد نوسان) نداشته باشد.
همچنین، اگر بین پیوت‌های شانه چپ و سر واگرایی با اندیکاتورها داشته باشیم، به قدرت و اعتبار الگو افزوده می‌شود.
موارد سر و شانه‌ها لازمه تشکیل و تشخیص الگوی سر و شانه هستند. اما خط گردن تاییدکننده این الگو است. یعنی با ترسیم خط گردن است که شما می‌توانید تشخیص دهید که آیا الگو تشکیل شده است یا خیر. به عبارت دیگر، تا زمانی که نمودار، خط گردن را برخلاف روند قبلی نشکند، الگوی سر و شانه تایید نشده است. مجددا تاکید می‌شود که فقط و فقط در صورت شکست خط گردن است که این الگو تایید می‌شود.
مهم‌ترین نکته‌ی بعد از شکست خط گردن این است که بلافاصله بعد از شکست وارد معامله نمی‌شویم. بلکه باید صبر کرد تا نمودار مجددا به سمت خط گردن برگردد و در آن زمان به دنبال سطوح گشت و بر اساس آن سطوح وارد معامله شد.
نکته بعدی این است که بعد از شکست خط گردن، معمولا نمودار به اندازه ارتفاع سر، از محل شکست خط گردن فاصله می‌گیرد.
الگوی سر و شانه به طور کلی به دو دسته سر و شانه سقف و سر و شانه کف یا معکوس دسته‌بندی می‌شود. هر کدام از این الگوها بر اساس محل قرارگیری شانه راست حالت‌های مختلفی دارد که موضوع این مقاله نمی‌باشد. در این مقاله صرفا دو دسته کلی سر و شانه سقف و سر و شانه کف (معکوس) را بررسی می‌کنیم.
الگوی سر و شانه سقف، در هنگام تغییر روندهای صعودی به نزولی، در ابتدای اصلاح روند صعودی و همچنین در انتهای فاز اصلاح روند نزولی ایجاد می‌شوند. این الگو در تمام تایم فریم‌ها کاربرد دارد. تمام مثال‌هایی که تاکنون مشاهده کردید، همه الگوی سر و شانه سقف هستند.
الگوی سر و شانه معکوس، در هنگام تغییر روندهای نزولی به صعودی، در ابتدای فاز اصلاحِ روند نزولی و همچنین در انتهای اصلاحِ روند صعودی تشکیل می‌شود. به این نکته توجه کنید که الگوهای سر و شانه‌ای که در هنگام اصلاح قیمت تشکیل می‌شوند، معمولا از نظر اندازه، کمی کوچکتر از سر و شانه‌های تغییر روند هستند. این الگو تماما مشابه الگوی سر و شانه سقف است و باید از تمام قوانین آن پیروی کند.
تاکنون شما با اجزای الگوی سر و شانه آشنا شده‌اید. اما دانستن و صرفا پیدا کردن این الگو به تنهایی برای معامله کافی نیست. شما باید نقاط ورود، حد ضرر، حد سود، نقاط ورود پر ریسک و … را بدانید تا بتوانید از این الگوها در معاملاتتان استفاده کنید.
همانطور که اشاره شد، این الگو زمانی تکمیل می‌شود که خط گردن شکسته شود. پس نقطه ورود ما پس از شکست خط گردن است. اما دقیقا بلافاصله بعد از شکست خط گردن وارد معامله نمی‌شویم. بلکه باید صبر کنید تا قیمت مجددا کمی به سمت خط گردنِ شکسته شده برگردد و به آن پولبک بزند. در زمان ایجاد پولبک می‌توان وارد معامله شد.
اگر به دنبال نقطه ورود دقیق‌تر ولی پرریسک‌تر هستید، باید در قسمت سر و شانه چپ به دنبال سطوح پرایسی باشید. در چنین حالتی معمولا یک یا دو سطح پرایسی برای نقطه ورود وجود دارد که نسبتا پرریسک هستند. تاکید می‌شود که این نقاط ورود بسیار پرریسک هستند. یکی از آن نقاط، سطح پیوتی حاصل از شانه چپ است که با عنوان سطح خودکشی یا MPL (maximum pain level) یاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال
پس از آن که نقطه ورود خود را مشخص کردید، تا زمانی که حد سود و حد ضرر را مشخص نکرده‌اید، حق ورود به معامله را ندارید. حد سود الگوی سر و شانه به اندازه ارتفاع سر از خط گردن است. بدین صورت که ارتفاع سر را اندازه‌گیری کرده و پس از شکست خط گردن، به همان اندازه از خط گردن فاصله می‌گیریم.
به عنوان مثال اگر ارتفاع سر برابر 10 دلار و یا 20 درصد باشد، بعد از شکست خط گردن، انتظار می‌رود تا قیمت حدود 10 دلار یا 20 درصد حرکت داشته باشد. نکته با اهیمت این است که این احتمال وجود دارد که قیمت دقیقا به تارگت 20 درصدی یا 10 دلاری نرسد. از این رو باید حد سود را مقداری کمتر از ارتفاع سر در نظر گرفت.
گاهی نمودار به تارگت الگو نمی‌رسد، در چنین شرایطی اگر می‌خواهید حد سود را دقیق‌تر مشخص کنید، باید به دنبال سطوح پرایسی، حمایت و مقاومت‌ها قبل از تشکیل الگو باشید.
حد ضرر این الگو بر اساس آموزه‌های تحلیل کلاسیک، قبل از پیوت شانه راست است که نسبتا حد ضرر زیادی خواهد بود. اما حد ضرر دیدگاه مدرن بسیار کمتر بوده و قبل از سطح حاصل از شکست خط گردن است. به تصویر زیر دقت کنید.
بیشتر بخوانید: ترسیم سطوح حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال
گاهی در انتهای یک روند، الگوی سروشانه‌ای را مشاهده می‌کنید که پس از آن نه تنها روند تغییر نکرده است، بلکه نمودار در جهت روند قبلی حرکت کرده است. به عبارت دیگر الگوی سر و شانه به عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده نقش ایفا کرده است نه یک الگوی بازگشتی.
نکته حائز اهمیت و طلایی، محل تشکیل الگوی سر و شانه نسبت به سطوح حمایت و مقاومت است. بدین صورت که اگر این الگو قبل از سطوح حمایت و مقاومت تشکیل شود، یک الگوی بازگشتی محسوب می‌شود و باعث اصلاح قیمت یا تغییر روند می‌شود.
اما اگر این الگو بعد از شکست یک سطح حمایتی یا مقاومتی تشکیل گردد، به عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده در نظر گرفته می‌شود و موجب ادامه یافتن روند قبلی می‌شود. به این الگو دیگر سر و شانه گفته نمی‌شود و با نام الگوی TM شناخته می‌شود. البته باید توجه کنید که این نوع الگو به ندرت ایجاد می‌شود.
در این مقاله تلاش کردیم تا به طور جامع درباره الگوی سر و شانه صحبت کنیم. این الگو یکی از قوی‌ترین و پرکاربرد‌ترین الگوهای بازگشتی است که می‌توان از آن در معاملات استفاده کرد. البته باید به این نکته اشاره کرد که باید تا زمان تایید شدن این الگو صبر کرد و پس از آن وارد معامله شد.
این الگو زمانی تایید می‌شود که خط گردن شکسته شود. پس از شکسته شدن خط گردن باید نقاط ورود، حد سود و حد ضرر را مشخص کرد و سپس وارد معامله شد. البته در این مقاله نقاط پرریسک‌تری را نیز برای ورود مشخص کردیم که با پذیرفتن ریسک آن حتی قبل از تایید الگو نیز می‌توان وارد معامله شد.
مهندسی عمران خوندم و طی دوران تحصیل وارد بازارهای مالی شدم. کم و بیش 10 سالی هست که در بازارهای مالی فعالیت دارم و شغل اصلیم محسوب میشه و حدود 4 5 سالی هم میشه که با ...
