نحوه استیک ارز دیجیتال سولانا

ارزهای دیجیتال و به طور کلی دنیای بلاک‌چین مملو از فرصت‌های درآمدزایی و کسب سود می‌باشد. بسیاری از افراد پروژه‌ها را از دید بنیادی و زیرساخت بررسی کرده و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی انجام می‌دهند. افرادی دیگر نیز ممکن است تصمیم بگیرند از نوسانات قیمتی ارزها در بازه‌های زمانی کوتاه‌تری استفاده کنند. برخی نیز ممکن است وارد حوزه استخراج و ماینینگ ارزهای دیجیتال شوند. در این میان، یکی از مهم‌ترین روش‌های درآمدزایی دنیای ارزهای دیجیتال، استیکینگ یا استیک کردن نام دارد. در این مقاله، قرار است تا به طور اختصاصی به استیک ارز دیجیتال سولانا (SOL)، فواید، چرایی و نحوه انجام آن بپردازیم. برای درک بهتر موضوع بهتر است در ابتدای امر، کمی با بلاک‌چین سولانا آشنا شویم.

سولانا چیست؟

سولانا نام بلاک‌چینی است که مکانیزم اجماع آن اثبات سهام (PoS) بوده و امکان اجرای قراردادهای هوشمند را نیز دارد. ارز بومی این بلاک‌چین نیز سولانا نام دارد که با نماد «SOL» نمایش داده می‌شود و کاربردهای زیادی از جمله پرداخت کارمزدهای شبکه، تامین امنیت از طریق استیکینگ و رای‌گیری دارد. سولانا در سال ۲۰۲۰ توسط سولانا لبز، شرکت توسعه‌دهنده سولانا راه‌اندازی شد.

بیشتر بخوانید: سولانا چیست؟ آشنایی با بلاک چین سولانا

مکانیزم اجماع اثبات سهام

بلاک‌چین یک دیتابیس بزرگ است که از تعداد زیادی کامپیوتر به نام نود (node) تشکیل شده است. برخی از این نودها نقش ولیدیتور یا اعتبارسنج را بر عهده دارند. وظیفه اعتبارسنج‌ها، صحت‌سنجی تراکنش‌ها و تولید بلاک در بلاک‌چین می‌باشد و در ازای این خدمتی که برای شبکه انجام می‌دهند، پاداش دریافت می‌کنند. همچنین این نودها در اعمال تغییرات و آپدیت‌های شبکه، حق رای و تصمیم‌گیری دارند.

اما برای اینکه اعتبارسنج‌ها وظایف خود را به درستی انجام دهند، شرایط و قوانینی وضع شده‌اند که آن‌ها را به ثبت داده‌های درست تشویق و در صورت تایید تراکنش‌های نادرست و یا آفلاین بودن جریمه می‌کنند.

ولیدیتورها در سولانا برای اینکه قابل اعتماد بودن و صلاحیت خودشان برای تولید بلاک در شبکه را اثبات کنند، باید مقداری ارز بومی شبکه یعنی SOL را استیک و به عبارتی قفل کنند. این نودها در صورت انجام فعالیت‌های مخرب، از طریق پروسه‌ای با نام اسلشینگ (Slashing) با خطر جریمه شدن و کاهش دارایی‌های استیک‌ شده خودشان مواجه می‌شوند.

نرخ تورم سالانه در سولانا

منظور از نرخ تورم سالانه میزان توکن‌های جدیدی است که به طور خودکار تولید می‌شوند و به عنوان پاداش به ولیدیتورها تعلق می‌گیرد. این میزان تورم، عرضه کلی توکن‌های سولانا را افزایش می‌دهد.

در مکانیزم ایجاد تورم سولانا، نرخ تورم سالانه با درصدی کاهش همراه می‌باشد. به این صورت که در سال ابتدایی اجرای شبکه نرخ تورم 8 درصد بوده که هر سال 15 درصد از این میزان کاسته می‌شود. این فرایند کاهشی تا زمانی ادامه خواهد داشت که نرخ تورم به عدد 1.5 درصد برسد که پس از آن ثابت باقی خواهد ماند. بخش اعظمی از توکن‌های سولانای تولید شده از طریق تورم، به استیک‌کنندگان اعطا می‌شود.

پاداش‌های استیکینگ در سولانا

دانستن نحوه محاسبه پاداش‌های استیکینگ یک امر ضروری می‌باشد، زیرا لازم است که بدانیم آیا یک استیک صرفه اقتصادی دارد یا خیر؟
پاداش‌های استیکینگ سولانا در پایان هر ایپاک (epoch) توزیع می‌شوند. ایپاک‌ها واحدهای زمانی خاصی در بلاک‌چین سولانا می‌باشند که پس از گذشت هر ایپاک پاداش‌های ولیدیتورها محاسبه و در بلاک نخستین ایپاک بعدی توزیع می‌شوند. مدت زمان هر ایپاک حدودا دو روز می‌باشد. هر ایپاک خود شامل 432,000 اسلات است. اسلات؛ به بازه زمانی تشکیل یک بلاک در بلاک چین گفته می‌شود.

این پاداش شامل تورم شبکه و 50 درصد کارمزدهای تراکنش‌ها می‌باشد. عواملی همچون تعداد توکن‌های استیک شده ولیدیتور، مدت زمان فعالیت ولیدیتور، تعداد تراکنش‌ها و کارمزدهای آن‌ها و نرخ تورم در میزان پاداش دریافتی موثر هستند. علت اینکه تنها 50 درصد تراکنش‌ها به عنوان پاداش به ولیدیتورها داده می‌شود آن است که در بلاک‌چین سولانا، نیمی از کارمزد تراکنش‌ها سوزانده می‌شود.

نحوه استیک سولانا

استیک سولانا دارای چهار روش کلی می‌باشد:

1. اجرای یک نود اعتبارسنج به طور مستقل
2. واگذاری توکن‌های سولانا به یک نود اعتبارسنج (ولیدیتور)
3. استفاده از صرافی‌های متمرکز
4. استخرهای استیکینگ

در ادامه هر مورد را به طور کامل شرح خواهیم داد.

اجرای نود اعتبارسنج به طور مستقل

برای آن که بتوانید یک نود اعتبارسنج را به طور مستقل اجرا کنید، الزاماتی وجود دارد. از جمله این نیازمندی‌ها می‌توان به یک کیف پول سولانا، یک سیستم سخت‌افزاری قوی، اینترنت پرسرعت، دانش فنی و مقداری ارز سولانا اشاره کرد. مزیتی که این روش دارد، این است که شما مستقیما با بلاک‌چین ارتباط دارید و وابسته به هیچ نهاد ثالثی نخواهید بود. اما در مقابل، در شبکه سولانا، ولیدیتورهایی که توکن‌های بیشتری استیک کرده‌اند، شانس بیشتری برای انتخاب شدن برای تولید بلاک و دریافت پاداش را دارند. بنابراین، اجرای یک نود به طور مستقل در صورتی سودآوری مطلوب دارد که حجم توکن‌های استیک شده‌ی آن قابل توجه باشد. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در رابطه با حداقل موارد لازم برای اجرای یک نود اعتبارسنج مستقل می‌توانید به داکیومنت‌های سولانا مراجعه نمایید.

واگذاری توکن‌های سولانا به یک ولیدیتور

روش دومی که با استفاده از آن می‌توانید ارز سولانا را استیک و در ازای آن پاداش دریافت کنید، واگذاری توکن‌های سولانا به یک نود اعتبارسنج دیگر می‌باشد. این روش بسیار آسان‌تر و رایج‌تر از روش اول می‌باشد.

نیازمندی‌ها

برای استفاده از این روش فقط به یک کیف پول سولانا که قابلیت استیکینگ دارد و مقداری ارز سولانا احتیاج دارید. کیف پول‌هایی همچون سولفلر (Solflare) و فانتوم (Phantom) این قابلیت را دارند.

نحوه استیک با استفاده از کیف پول سولفلر (Solflare)

1- ابتدا نرم‌افزار کیف پول سولفلر را بر روی تلفن همراه و یا افزونه آن را بر روی مرورگر خود نصب کنید.
پیش از استفاده از کیف پول‌ها، حتما با نحوه کار کردن و نکات امنیتی در رابطه با آن‌ها اطلاعات کافی را کسب کنید. بدین منظور می‌توانید به مقاله کیف پول‌های گرم مراجعه نمایید.

2- مقداری ارز سولانا را به کیف پول خود واریز نمایید. دقت داشته باشید، جدا از هر مقداری که می‌خواهید استیک کنید، کیف پول از شما می‌خواهد تا حداقل به اندازه 0.01 ارز سولانا را به منظور پرداخت کارمزد تراکنش‌ها در کیف پول نگه دارید.

3- مانند تصویر زیر، وارد بخش Staking شده و بر روی Stake now کلیک کنید.

4- سپس صفحه زیر برایتان ظاهر می‌شود. در این قسمت، ابتدا مقداری که می‎‌خواهید استیک کنید را وارد می‌کنید. پس از آن در فیلد دوم، نام اعتبارسنجی که می‌خواهید توکن‌های خود را به آن واگذار کنید، جستجو و انتخاب می‌کنید.

در تصویر بالا، نام اعتبارسنج مربوط به خود کیف پول به طور پیش‌فرض انتخاب شده است که با کلیک بر روی آن می‌توانید آن را تغییر دهید. در زیر نام هر اعتبارسنج، میانگین درصد سود سالیانه‌ به صورت APY نشان داده می‌شود. در ردیف زیر آن نیز مقدار تقریبی سود دریافتی به ازای مقدار سولانای استیک‌شده به صورت Annual return و همچنین تعداد کل توکن‌های استیک‌شده توسط این اعتبارسنج به صورت Total stake نمایش داده می‌شوند.

پس از بررسی تمام موارد، می‌توانید استیک خود را با کلیک بر دکمه Stake آغاز کنید.

• تصاویری که در این بخش قرار داده شده‌اند، مربوط به نسخه افزونه مرورگری این کیف پول می‌باشد. اما نسخه موبایلی نیز مراحل مشابهی دارد.
  پس از آن که استیک خود را فعال کردید، در بخش Staking، یک حساب استیک ایجاد می‌شود. شما می‌توانید در یک کیف پول چندین حساب استیک ایجاد کنید و در هر کدام از آن‌ها، توکن‌های خود را به اعتبارسنج‌های مجزا واگذار کنید.
• همچنین این را نیز در نظر داشته باشید به دلیل آن که از خدمات یک سرویس واسطه استفاده می‌کنید، کارمزدی از میزان پاداش دریافتی شما، کسر خواهد شد. پس هنگام انتخاب ولیدیتور، به میزان کارمزدها نیز دقت کنید.

چگونه استیک خود را غیرفعال کنیم؟

برای غیرفعال کردن یک حساب استیک، در بخش Staking حساب مورد نظر را انتخاب کرده و سپس بر Unstake کلیک و تراکنش را نیز تایید نمایید. پس از آن، حساب استیک شما در وضعیت «در حال غیرفعال‌سازی یا deactivating» قرار می‌گیرد. پس از گذشت یک ایپاک که توکن‌های شما به طور کامل از حالت استیک خارج شدند، وضعیت حساب شما به صورت غیرفعال یا inactive درآمده و توکن‌های شما به همراه پاداش، به حساب اصلی‌تان منتقل می‌شوند.

چگونه می‌توانیم درباره اعتبارسنج‌های مختلف اطلاعات به دست آوریم؟

برای کسب اطلاعات در مورد اعتبارسنج‌های مختلف و یافتن گزینه مناسب، می‌توانید به سایت‌های solanabeach و validators.app مراجعه نمایید.

استفاده از صرافی‌های متمرکز

بسیاری از صرافی‌های متمرکز به منظور جذب کاربران بیشتر قابلیت استیکینگ را نیز در پلتفرم‌های خود ارائه می‌کنند. این روش در واقع این اجازه را به صرافی می‌دهد تا به نمایندگی از کاربران توکن‌های آن‌ها را استیک کند. صرافی‌ها نیز یا ولیدیتور مستقل خود را اجرا می‌کنند و یا توکن‌های کاربران را به یک ولیدیتور یا نهاد ثالث قابل‌اعتماد دیگری می‌سپارند.

فرایند استیک در این پلتفرم‌ها بسیار ساده و کاربرپسند می‌باشد. کافیست به قسمت Earn یا درآمدزایی وارد شده و در قسمت استیکینگ ارز سولانا را انتخاب کنید. سپس پس از بررسی مدت زمان استیک و سود آن می‌توانید استیک خود را آغاز کنید.

واگذاری توکن‌ها به یک صرافی متمرکز ریسک‌های زیادی دارد. مهم‌ترین ریسک این روش این است که توکن‌های شما کاملا تحت اختیار و کنترل یک پلتفرم متمرکز است. اگر پلتفرم مورد استفاده شما دچار مشکلات فنی، ورشکستگی یا کلاهبرداری شود، دارایی‌های شما نیز در خطر خواهند بود.
صرافی‌های بایننس، کوین‌بیس و کریپتو دات‌کام از جمله صرافی‌های متمرکزی هستند که این قابلیت را ارائه می‌دهند. البته باید در نظر داشته باشید که این صرافی‌ها به کاربران ایرانی خدمات ارائه نمی‌دهند؛ چراکه ایران جزو کشورهای تحت تحریم است.

استخرهای استیکینگ

استیک از طریق استخرهای استیکینگ شبیه به واگذاری توکن‌ها به یک نود اعتبارسنج می‌باشد. اما تفاوت‌های کلیدی نیز وجود دارد. در یک استخر استیکینگ، شما توکن‌های خود را همراه با سایر کاربران ادغام می‌کنید. استخر نیز به نمایندگی از کاربران یک یا چند نود ولیدیتور اجرا می‌کند. استخرها، پاداش‌های استیکینگ را دریافت کرده و سپس آن‌ها را پس از برداشت کارمزد خودشان میان کاربران تقسیم می‌کنند. اما از آن‌جایی که پاداش بین حساب‌های متعددی تقسیم می‌شود و همچنین خود استخر کارمزد خود را نیز برداشت می‌کنند، سود بسیار کمتری نسبت به اجرای نود ولیدیتور مستقل به کاربر می‌رسد.

لیست استخرهای استیکینگ سولانا را می‌توانید در سایت solana compass مشاهده و بررسی کنید.

مزایا و معایب استیک سولانا

استیکینگ یکی از رایج‌ترین روش‌های درآمدزایی در حوزه ارزهای دیجیتال می‌باشد. از مزایا و امتیازاتی که با استیک سولانا برخوردار می‌شوید، می‌توان به درآمد غیرمستقیم و مشارکت در تامین امنیت شبکه می‌باشد که در طول این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم. اما چالش‌ها و معایبی نیز در این امر وجود دارد که در این قسمت به آن‌ها می‌پردازیم.

• خطرات اسلشینگ: اگر اعتبارسنج مورد نظر در فرایند تایید و ثبت تراکنش‌ها به درستی عمل نکند، بر اساس مکانیزم اسلشینگ جریمه خواهد شد. در طی این فرایند، مقداری از توکن‌های سولانا که توسط اعتبارسنج به عنوان استیک قرار داده شده است، از آن‌ها گرفته خواهد شد. بنابراین، کسانی که توکن‌های خود را به نود متخلف واگذار کردند با مکانیزم اسلشینگ، بخشی از سرمایه خودشان را از دست می‌دهند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در انتخاب نود اعتبارسنج به دقت تحقیق کنید و عملکرد و سابقه آن را مورد ارزیابی قرار دهید.
• استفاده از نهادهای واسطه و تمرکزگرایی: در بیشتر روش‌هایی که برای استیک سولانا بیان کردیم، نیاز به وجود یک نهاد واسطه وجود دارد و عموما فرد باید توکن‌های خود را در اختیار یک سرویس دیگر قرار دهد. این موضوع، خلاف هدف «تمرکززدایی و حذف واسطه‌ها» است که تکنولوژی بلاک چین و ارزهای دیجیتال به دنبال دستیابی به آن است. به خصوص در روش استیکینگ سولانا از طریق صرافی‌های متمرکز که سبب می‌شود امنیت دارایی‌های کاربران نیز در خطر باشد.
• پیچیدگی‌های فنی: برای استیک سولانا از طریق اجرای یک نود اعتبارسنج به طور مستقل به دانش فنی بالایی نیاز است و یک کاربر ساده، ممکن است توانایی اجرای یک نود ولیدیتور را نداشته باشد.

مشکلات بلاک‌چین سولانا

گرچه سولانا یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های حال حاضر می‌باشد و تبلیغ آن همواره به گوش می‌رسد، اما مشکلات فراوانی نیز دارد. بهتر است پیش از آن که تصمیم به استیک یا هر گونه سرمایه‌گذاری در این شبکه داشته باشید، با مشکلات و چالش‌های آن نیز به خوبی آگاه باشید.

تمرکززدایی و امنیت، قربانی مقیاس‌پذیری شده است

یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که بلاک‌چین‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، این است که نمی‌توانند به هر سه ویژگی غیرمتمرکز بودن، امنیت و مقیاس‌پذیری را همزمان و به طور مطلوب دست پیدا کنند. به عنوان مثال، شبکه‌های بیت‌کوین و اتریوم سطوح بالایی از غیرمتمرکز بودن و امنیت را ارائه می‌دهند، اما از دیدگاه مقیاس‌پذیری به هیچ عنوان نمی‌توانند با سیستم‌های پرداختی متمرکز همچون ویزا و سوییفت رقابت کنند.

در مقابل، سولانا بلاک‌چین فوق‌العاده سریعی می‌باشد و تعداد تراکنش‌های زیادی را در هر 0.4 ثانیه پردازش می‌کند. به عبارتی دیگر، سولانا بسیار مقیاس‌پذیر است. اما این مقیاس‌پذیری بالا به چه قیمتی محقق شده است؟ متاسفانه شواهد نشان می‌دهند که امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه قربانی سرعت و مقیاس‌پذیری آن شده‌اند. تعداد ولیدیتورها در سولانا در مقایسه با شبکه‌هایی همچون اتریوم و پالس‌چین بسیار کمتر است. همچنین گفته می‌شود درصد بسیار زیادی از نودهای شبکه مربوط به نهادهایی همچون سولانا و آلامدا ریسرچ (وابسته به صرافی ورشکسته FTX) می‌باشد. چنین شرایطی به هیچ عنوان اجازه تحقق رسالت بلاک‌چین که همان تمرکززدایی است را نمی‌دهد.

از کارافتادگی‌های مکرر شبکه

شبکه سولانا تاکنون دچار قطعی‌ها و از کار افتادگی‌های زیادی شده است. اولین قطعی شبکه در سال 2021 اتفاق افتاد که در آن شبکه ساعت‌ها دچار خاموشی بوده و هیچ تراکنشی اتفاق نمی‌افتاد. این قطعی‌های متعدد بیانگر سطح امنیت بسیار پایین این شبکه بوده و منشا آن سطح تمرکز بسیار زیاد ولیدیتورها می‌باشد. زیرا زمانی یک شبکه به طور کامل دچار خاموشی می‌شود که تمام ولیدیتورها به طور همزمان خاموش شوند و این بدان معناست که کنترلی در پشت زمینه وجود دارد.

سخن پایانی

به طور کلی، فرایند استیک کردن می‌تواند برای بسیاری از افراد سودآور باشد. استیک ارز سولانا دارای محدودیتی نمی‌باشد و هرکسی که مقداری ارز سولانا داشته باشد، می‌تواند در این فرایند شرکت کند. اگر ارز سولانا دارید و می‌خواهید آن را برای مدتی نگه دارید، استیک کردن آن می‌تواند یک فرصت خوب برای درآمدزایی غیرمستقیم باشد؛ البته به شرطی که نکات امنیتی را رعایت کرده و ولیدیتور موردنظرتان کاملا قابل اعتماد باشد و از سابقه و رضایت کاربران خود به خوبی برخوردار باشد. لذا هیچ‌گاه تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را با عجله اتخاذ نکنید و حتما تحقیقات خود را پیش از هر گونه سرمایه‌گذاری انجام دهید.