سقوط صرافی «FTX»؛ چه درسی در مورد توکن‌های بومی صرافی‌ها می‌دهد؟

در 6 نوامبر 2022 (15آبان) سی‌زی، مدیرعامل صرافی بایننس، اعلام کرد که شرکت بایننس قصد دارد ذخایر توکن FTT (توکن بومی صرافی یعنی FTX) خود را به فروش برساند. این خبر موجی از تقاضا برای فروش توکن FTT ایجاد کرد. به طوری که این افزایش تقاضا، پنج صرافی برتر رمزارز را به زانو درآورد. به دنبال آن، تعداد کثیری از مشتریان FTX، برای برداشت سپرده‌های خود به این صرافی، هجوم آوردند. اما متوجه شدند که صرافی FTX، نقدینگی کافی برای پاسخگویی به این حجم از درخواست‌های برداشت‌ را ندارد. پس از ورشکستگی صرافی FTX، گزارش‌هایی منتشر شد که نشان داد سم بنکمن فرید، مدیرعامل سابق این صرافی، از توکن FTT، به عنوان وثیقه استفاده کرده‌است. برملاشدن این رازها، سبب شد توکن‌های صادرشده توسط صرافی‌ها زیر ذره‌بین قرار بگیرند. در این مقاله نگاهی به این نوع توکن‌ها می‌اندازیم و کاربرد و ریسک‌های آن‌ها را برسی می‌کنیم.

 توکن بومی یک صرافی چیست؟

توکن بومی، توکن اختصاصی یک صرافی ارز دیجیتال است و توسط شرکتی که این صرافی را اداره می‌کند، صادر می‌شود. به این توکن، «توکن کاربردی» نیز می‌گویند؛ چراکه کاربرد مشخصی برای آن در صرافی موردنظر تعریف شده‌است. نمونه‌هایی از توکن‌های بومی یا اختصاصی صرافی‌های متمرکز را در لیست زیر مشاهده می‌کنید.

• BNB (از صرافی بایننس)
• FTT (اف‌تی‌ایکسFTX)
• KCS (کوکوینKucoin)
• LEO (بیت‌فینکسBitfinex)
• CRO (کریپتودات‌کامCryoto.com)
• HT (هوبی‌گلوبالHoubi Global)
• OKB (اوکی‌ایکسOKX)

کاربرد این توکن‌ها در صرافی‌ها چیست؟

صرافی‌های رمزارزی این توکن‌ها را به دلایل مختلفی از جمله پاداش قفل کردن توکن به مشتری، پرداخت کارمزد تراکنش و افزایش سرمایه و نقدینگی خود عرضه می‌کنند. در مواردی که صرافی توسط یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) اداره شود، توکن بومی صرافی به عنوان یک توکن حاکمیتی (Goverance Token) نیز عمل می‌کند. دارندگان یک توکن حاکمیتی این قدرت را دارند تا در مورد روند اجرای یک پروژه‌ی مبتنی بر بلاکچین (دراینجا صرافی رمزارزی) نظر بدهند و تاثیر بگذارند.

رمزارز بومی صرافی بابیننس، علاوه براینکه برای پرداخت هزینه‌ی تراکنش‌ها در زنجیره‌ی «BNB» مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به عنوان یک توکن حاکمیتی نیز درنظرگرفته می‌شود. بایننس ادعا کرده‌است BNB به سرمایه‌گذاران این امتیاز را می‌دهد تا «صدای خود را به گوش دیگران برسانند.»

صرافی Kucoin در رابطه با مزایای توکن بومی خود می‌گوید: «دارندگان توکن KCS، تخفیف‌های ویژه‌ای بر روی کارمزد معاملاتی خود و سایر هزینه‌های مربوط به خدمات صرافی کوکوین دریافت می‌کنند. میزان این تخفیف‌ها، متناسب با تعداد توکن‌های KSC که سرمایه‌گذاران نگهداری می‌کنند، محاسبه می‌شود.»

ریسک‌ موجود در توکن‌های بومی صرافی‌ها چیست؟

• فشار فروش یک توکن بومی توسط صرافی رقیب:

ریسک موجود در توکن‌های صرافی‌ها، ممکن است در ابتدا مبهم باشد. به عنوان مثال، به دلیل اینکه صرافی FTX، از خود تصویر یک شرکت تاثیرگذار جهانی ساخته بود؛ سرمایه‌گذاری در توکن اختصاصی آن ایده‌ی خوبی به نظر می‌رسید. اما این موضوع را باید درنظرگرفت که چه تعداد از این توکن‌ها در اختیار صرافی رقیب هست.

صرافی بایننس، 23 میلیون توکن FTT به ارزش حدودی 529 میلیون دلار در آن زمان در اختیار داشت. دلیل اینکه چرا بایننس دارای این مقدار از توکن FTT  در ذخایر خود بود، به ماجرای سرمایه‌گذاری این صرافی در FTX  مرتبط است. درواقع بایننس یکی از سرمایه‌گذاران اولیه FTX در سال 2019 بود. در جولای 2021 (تیر1400)، سم بنکمن‌فرید، سهام شرکت بایننس در FTX را از سی‌زی، مدیرعامل بایننس، خریداری و مقداری از هزینه‌ی خرید را به صورت توکن FTT پرداخت کرد.

اطلاعیه بایننس مبنی بر نقدکردن کل توکن‌های FTT خود از یک سو و بحران نقدینگی متعاقب آن از سوی دیگر؛ منجر به کاهش 85.6 درصدی ارزش این توکن شد.

• ریسک طرف مقابل:

یکی دیگر از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در توکن‌های بومی صرافی‌ها با عنوان ریسک طرف مقابل (counterparty risk) شناخته شده‌است. در دنیای ارز دیجیتال، ریسک طرف مقابل عمدتا مربوط به استیبل کوین‌ها و و ادعای شرکت صادرکننده‌‌ی آن‌ها مبنی بر اینکه یک دارایی واقعی از استیبل کوین آن‌ها پشتیبانی می‌کند، است. اما توکن‌های بومی صرافی‌ها نیز دارای ریسک مشابهی همچون استیبل کوین‌ها هستند. این ریسک شامل این موضوع می‌باشد که آیا صرافی نقدینگی کافی برای پشتیبانی از توکن خود را دارد؟ درواقع مشخص نیست که آیا صرافی اندوخته خاصی برای پشتیبانی از توکن خود دارد تا از آن در شرایطی مانند آنچه برای FTX پیش آمد، استفاده کند؟

از آنجا که سرمایه‌گذاران ممکن است برای دریافت این توکن‌ها، نیاز به مبادله‌ اتریوم یا بیت کوین داشته باشند، اگر قیمت آن توکن کاهش یابد هیچ راهی برای برگرداندن بیت کوین یا اتریوم مبادله شده وجود نخواهد داشت.

کلام آخر:

یک جمله رایج در دنیای ارز دیجیتال وجود دارد که می‌گوید: « اگر کلید (خصوصی) شما در دست خودتان نباشد، مالکیتی بر رمزارزهای خودتان ندارید.» اما حوادث مربوط به پلتفرم‌های FTX و یا Terra این حقیقت را آشکار می‌کند که نگهداری توکن‌های شما در کیف پول سرد خودتان هم کمکی به حفظ ارزش توکن‌های بومی صرافی‌ها نخواهد کرد. علاوه براین؛ سقوط این توکن‌ها، هرگونه کاربرد آن‌ها در صرافی‌ موردنظر را بی‌ارزش خواهد کرد.

مترجم: ملیحه حسینی