عمومیدر دنیای امروز که تحولات اقتصادی و مالی به سرعت در حال تغییر هستند، کشورهای در حال توسعه به دنبال ایجاد راه‌حل‌هایی برای کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی سنتی و قدرت‌های غربی هستند. در این میان یکی از این ابتکارات بی‌نظیر قطعا پول بریکس یا همان بریکس پی (BRICS Pay) است. این پلتفرم نه تنها می‌تواند تراکنش‌های بین‌المللی را تسهیل کند، بلکه این توانایی را نیز دارد تا به عنوان یک عامل کلیدی در شکل‌دهی به یک جهان مالی چند قطبی و مستقل از دلار آمریکا عمل کند. با ورود به عصر دیجیتال و محبوبیت روزافزون صنعت کریپتو، این سیستم به عنوان یک فرصت برای تقویت روابط اقتصادی میان کشورهای بریکس و ایجاد یک اکوسیستم مالی پایدار و خودکفا مطرح می‌شود.
در پی اهمیت بیش از اندازه بریکس پی، در این مطلب قصد داریم شما را با مفهوم پول بریکس، بررسی مزایا آن و چالش‌هایی که بر سر راهش نیز قرار دارد بررسی کنیم.پ
در جهانی که به سرعت در حال تغییر است، مفهوم بریکس (BRICS) به عنوان یک اتحاد اقتصادی منحصر به فرد و یکی از پدیده‌های برجسته عرصه بین‌المللی معرفی می‌شود. این مفهوم برای اولین بار در سال 2001 توسط جیم اونه (Jim O’Neill)، اقتصاد دان ارشد بانک گلدمن ساکس، با معرفی اصطلاح بریک (BRIC) و با اشاره به چهار کشور برزیل، روسیه، هند و چین بر سر زبان ها افتاد. این فرد اذعان داشت که این کشورها به زودی به نیروهای اصلی اقتصاد جهانی تبدیل خواهند شد. تاریخ راه‌اندازی علنی و رسمی بریک از سال 2009 و پس از بحران مالی شدید در سال 2008 بود. این بحران مالی آن قدر شدید بود که باعث شد بسیاری از بانک‌ها و نهادهای مالی بزرگ که حجم عظیمی از سرمایه‌های مردم را در اختیار داشتند، در معرض تعطیلی و ورشکستگی قرار بگیرند. در پی همین موضوع کشورهای بریک تصمیم گرفتند اولین نشست خود را در این سال، در روسیه برگزار کنند. نکته قابل‌توجه این است که تغییر نام از بریک به بریکس به‌واسطه اضافه شدن آفریقای جنوبی در سال 2010 انجام شد.
از آن زمان کشورهای عضو بریکس به صورت دوره‌ای، نشست‌های سالیانه برگزار کرده و به گسترش همکاری‌های اقتصادی و ایجاد یک الگوی همکاری جدید برای مقابله با چالش‌های جهانی و کاهش وابستگی به قدرت‌های غربی به ویژه ایالات متحده پرداخته‌اند.. این سازمان همچنین از سال 2023، با اتخاذ سیاست بسط و گسترش خود در میان سایر جوامع و کشورها، به کشورهایی مانند آرژانتین، اتیوپی، امارات، ایران، عربستان و مصر این امکان را داده تا بتوانند از تاریخ 1 ژانویه 2024 به اعضای جدید بریکس تبدیل شوند. در این میان دولت جدید کشور آرژانتین با ارسال نامه‌ای از عضویت در بریکس انصراف داد و عربستان نیز اعلام کرد در حال حاضر برنامه‌ای برای پیوستن به بریکس مشخص نکرده، هرچند که عضویت در آینده را رد نمی‌کند. بنابراین کشورهایی که که موافقت کردند تا به عنوان اعضای جدید بریکس در سال 2024 فعالیت کنند، ایران، مصر، اتیوپی و امارات بودند.
همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از اهداف ابتدایی و اولیه راه‌اندازی بریکس، قطع وابستگی به قدرت‌های غربی به خصوص ایالات متحده و دستیابی به استقلال مالی و همچنین اتکا به واحد پولی رایج در ممالک عضو ، آن هم بدون وابستگی است. در پی همین موضوع، یکی از مهم‌ترین اعتقاداتی که کشورهای عضو بریکس دارند، این است که باید سعی کنند نفوذ سایر واحدهای پولی مثل دلار که به عنوان واحد پولی جهانی شناخته می‌شود را تا حد زیادی در کشور خود از بین ببرند تا از طریق بتوانند به یک استقلال مالی بدون وابستگی به دلار برسند و به همین منظور از سال 2019 سعی کردند تا یک سیستم پرداخت مستقل و مختص به کشورهای عضو بریکس ایجاد نمایند.
اکنون گزارش‌های منتشر شده، نشان می‌دهد که با گذشت 5 سال از آن زمان، نسخه آزمایشی این سیستم پرداخت با نام بریکس پی (BRICS Pay) در جریان مجمع تجاری بریکس در مسکو رونمایی و توسط شرکت‌کنندگان امتحان شده است.
🚨بسته شدن مجدد درگاه پرداخت صرافی های ارز دیجیتال ایرانی و توقف فعالیت آنها!🚨
همان طور که اشاره کردیم بریکس پی (BRICS Pay) یک ابتکار سیستم پرداخت است که توسط کشورهای عضو بریکس برای تسهیل تراکنش‌های بین مرزی میان این کشورها و با هدف دور زدن زیرساخت‌های مالی سنتی توسعه یافته است. در قدم بعدی ابعاد گسترده‌تر هدف‌گذاری راه‌اندازی پول بریکس، کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی مانند سوئیفت (SWIFT) که در برابر تحریم‌ها و نفوذ کشورهای غربی آسیب‌پذیر هستند، می‌باشد.
داده‌ها و آمار و ارقام نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو بریکس در سال 2024، بیش از 26 تریلیون دلار برآورد شده که حدود 36.7 درصد از اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد. این بدان معناست که اگر چنین سیستم پرداختی به طور کامل در اقتصاد کشورهای عضو بریکس جای‌گذاری شود، پتانسیل بسیار بالایی به منظور تغییر بنیادی روند تجارت جهانی دارد. ورای این مسئله، نیاز به ارزهای واسطه‌ای را کاهش می‌دهد و هزینه‌های مرتبط با تبدیل ارز و تراکنش‌های مبتنی بر دلار را نیز پایین می‌آورد.
برای دهه‌ها، دلار آمریکا به عنوان ارز اصلی ذخیره جهانی شناخته می‌شد. این یعنی بسیاری از افرادتاثیرگذار در جهان، حجم عظیمی از این دارایی را در اختیار دارند و این واحد پولی تاثیر قابل‌توجهی در معاملات بین‌المللی دارد. یکی از عواقب جبران‌ناپذیر، این است که به آمریکا این امکان را می‌دهد تا نفوذ فوق‌العاده‌ای بر تمامی تراکنش‌ها داشته باشد. همچنین یکی دیگر از معایب بزرگ آن، آسیب‌پذیری کشورهای در لیست تحت تحریم ایالات متحده است که باعث می‌شود سیاست‌های اقتصادی این کشورها با مشکلات و موانع بسیاری مواجه گردد.
در واقع می‌توان گفت افزایش قدرت آمریکا و واحد پولی دلار در سطح جهانی، یکی از عوامل تاثیرگذاری است که باعث شده تا پول بریکس به وجود بیاید.
از نظر سیاسی، راه‌اندازی پول بریکس پیام بسیار واضح و مبرهنی را منتقل می‌کند. در این پیغام کشورهای عضو بریکس به طور علنی و رسمی اعلام می‌دارند که دوست ندارند ثبات اقتصادی آنها بازیچه سیاست‌های کشور دیگری باشد. در پی همین موضوع، با ایجاد چنین سیستمی، این کشورها به سمت یک جهان مالی چند قطبی حرکت می‌کنند. ویژگی این سیستم این است که به اندازه کافی از وابستگی به ایالات متحده دوری جسته و مسیرهای تازه و نوآورانه‌ای برای تجارت و بازرگانی ارائه می‌دهد. این حرکت مرتبط با انعطاف‌پذیری، حاکمیت و کاهش نفوذ سیاسی است که یک کشور می‌تواند بر کشورهای دیگر داشته باشد.
از نظر اقتصادی نیز اگر کشورهای بتوانند مستقیما از طریق پول بریکس با یکدیگر تجارت کرده و پرداخت‌ها را با ارزهای رایج در مملکت خود تسویه کنند، می‌توانند تا حد زیادی وابستگی خود را به دلار کاهش دهند و یک اکوسیستم مالی خودکفا ایجاد کنند. برای کشورهای عضو بریکس، وابستگی به دلار به یک شمشیر دولبه تبدیل شده است. از نظر اقتصادی، در مجموع آنها از قدرت مطلوبی برخوردار بوده و همچنان در حال رشد و پیشرفت هستند، اما به طور سیستماتیک در چرخه‌ای قرار گرفتند که دلار به عنوان محور اصلی آن عمل می‌کند. به همین منظور اگر ایالات متحده تصمیم بگیرد تا مجموعه تحریم‌هایی را علیه کشورهای عضو بریکس اعمال بدارد، در اولین قدم دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی مانند سوئیفت را محدود کرده و تراکنش‌های دلاری را مسدود می‌کند. این موضوع یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد پول بریکس یا همان سیستم پرداخت BRICS Pay است که می‌تواند این کشورها را در معرض خطر اختلالات اقتصادی قرار دهد و خودمختاری مالی آنها را تا حد زیادی با مشکل مواجه سازد.
به همین خاطر است که نمی‌توان بریکس پی را تنها به عنوان یک سیستم پرداخت معرفی کرد. در واقع علت اصلی ایجاد BRICS Pay، ایجاد یک راه برای دور زدن خطرات تحریم آمریکا است. در این سیستم، با ایجاد یک کانال پرداخت مستقیم، ارزهای محلی کشورهای عضو بریکس به جای وابستگی به دلار مورد استفاده قرار می‌گیرند. با بسط و گسترش این موضوع این کشورها این توانایی را دارند تا بر روی تراکنش‌ها کنترل بیشتری داشته باشند و مهم‌تر از همه در صورت تغییر سیاست‌های آمریکا در قبال خود، متوجه آسیب کمتری شوند.
در این قسمت، ما قصد داریم برخی از ویژگی‌های سیستم پرداخت بریکس پی (BRICS Pay) که از آن به عنوان جایگزین سیستم پرداخت سوئیفت یاد می‌شود را ذکر نماییم.
کاربران می‌توانند از طریق یک کیف پول دیجیتال به بریکس پی دسترسی داشته باشند و با اتصال آن به حساب‌های بانکی خود، مدیریت آسان وجوه را تجربه کنند.
این کیف پول پرداخت از طریق کدهای QR و سایر روش‌های دیجیتال را پشتیبانی می‌کند. این امر باعث می‌شود که تراکنش‌های بین‌المللی ساده شده و راحتی مشابهی با پلتفرم‌های پرداخت سنتی ارائه داده شود.
بریکس پی تراکنش‌های مستقیم با ارزهای رایج کشورهای عضو بریکس را فراهم می‌آورد. این امر نیاز به دلار آمریکا را حذف می‌کند و خطرات ناشی از نوسانات این ارز را کاهش می‌دهد.
با ترویج استفاده از ارزهای داخلی، پول بریکس به دنبال تقویت اقتصادهای محلی و افزایش استقلال ارزی است.
این سیستم برای مبادله مستقیم ارزها درون اقتصادهای بریکس طراحی شده که می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تراکنش و زمان‌های تسویه سریع‌تر در مقایسه با سیستم‌های بانکی سنتی شود.
داده‌ها و آمار و ارقام منتشر شده نشان می‌دهد که در سال 2023، حجم پرداخت‌های دیجیتال درون اقتصادهای بریکس به حدود 3.25 تریلیون دلار رسیده است. این حجم نشان‌دهنده رشد قابل توجه تراکنش‌های دیجیتال در این کشورها است که در مقایسه با سال 2022 افزایش 26 درصدی را تجربه کرده است. ذکر همه این آمار و ارقام به این دلیل است که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که این بازار تا سال 2032، به حدود 39 تریلیون دلار گسترش یابد. این رشد سریع، مقیاس تحول دیجیتال در درون کشورهای عضو بریکس را نشان می‌دهد و بنیانی قوی برای پذیرش سیستم‌هایی مانند پول بریکس ایجاد می‌کند.
یکی از نکاتی که باید بدان توجه کنیم، این است که یکی از بدیهیات نوآوری‌هایی که تازه پا به این جهان پر پیچ و خم می‌گذارند، وجود برخی چالش‌ها و موانعی است که می‌تواند استفاده درست و کاربردی از آن نوآوری را با اختلال مواجه کند. در زمینه ایجاد سیستم پرداخت بریکس پی نیز چالشی که بر سر راه آن قرار دارد، وجود سیستم‌های مالی متفاوت در هر کشور عضو بریکس به همراه منافع مالی و همچنین نوسانات ارزی است.
کاملا بدیهی است که هر یک از کشورهای بریکس، از سیستم‌های مالی و استانداردهای نظارتی متمایزی برخوردار باشند. این امر می‌تواند ادغام بدون جنجال و دردسر این روش پرداخت را پیچیده کند.
با این حال بیشتر کشورهای عضو بریکس، چندین سال است که در حال آزمایش ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) هستند. بنابراین، برخی چالش‌های هم‌ترازی و استانداردسازی برای کسانی که مسئول تحقق این امر هستند، پیش‌بینی می‌شود.
همچنین منافع مالی متضاد و تنش‌های ژئوپولیتیکی ممکن است بر همکاری و اجرای روان بریکس پی تاثیر بگذارد. از طرفی ارزهای بریکس ممکن است نوسان پذیر باشند و خطراتی را در تراکنش‌های بدون مکانیزم تثبیت‌کننده‌ای ماند دلار آمریکا به همراه داشته باشند.
اما آن سوی دیگر ماجرا به ما می‌گوید که موفقیت بریکس پی می‌تواند بر دیگر کشورهای خارج از اعضای بریکس، تاثیر بگذارد و آنها را تهیج به ادغام با بریکس پی یا سیستم‌های مشابه نماید و راه را برای یک جهان مالی چند قطبی هموار کند. با پیشرفت ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک‌چین، چنین سیستم پرداختی ممکن است این نوآوری‌ها را برای بهبود عملکرد و گسترش جهانی خود در برگیرد.
همان طور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، ایران جز آن دسته از کشورهایی است که از تاریخ 1 ژانویه 2024، به عضویت بریکس درآمده است. اهمیت این عضویت برای ایران از این جهت است که می‌تواند بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکا، از یک سیستم پرداخت فرامرزی استفاده کند. تا قبل از این کشور ایران به دلیل تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده، امکان دسترسی به یک سیستم پرداخت بین‌المللی مانند سوئیفت را نداشت. اما اکنون با عضویت در بریکس، این امکان را دارد تا به یک سیستم پرداخت بین‌المللی مثل بریکس پی دسترسی داشته باشد و به واسطه تجربه تجارت مستقیم با واحد پولی ریال، وضعیت اقتصادی خود را بهبود ببخشد.
از طرفی، اگر کشورهای عضو بتوانند با تقویت مولفه‌هایی مثل افزایش سرمایه‌گذاری، عوامل لازم برای تقویت و توسعه روزافزون بریکس پی را فراهم نمایند، این امر فرصتی شگفت‌انگیز برای همکاری در حوزه فناوری و امور مالی غیرمتمرکز را برای ایران ایجاد می‌کند.
ورای این مسئله، یکی دیگر از طبعات استفاده از پول بریکس برای ایران به واسطه استفاده از ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین در سیستم آن، امکان انجام تراکنش‌های بین‌المللی بدون نیاز به زیرساخت‌های سنتی است. در صورت اتفاق افتادن این موضوع و فراهم شدن تمامی شرایط و ضوابط، این امر می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی و همچنین تقویت روابط تجاری ایران منجر شود.
البته ناگفته نماند که برای برخورداری از این مزایا، ایران نیز موظف است زیرساخت‌های دیجیتال و بانکی خود را تقویت کند و همکاری‌های بین‌المللی خود را در این زمینه بسط و گسترش دهد.
🔻اخبار و مقالات مرتبط:
جنگ ایران و اسرائیل چه تاثیری بر بیت کوین داشت؟
آیا صرافی کوینکس برای ایرانیان تحریم است؟
بانک مرکزی ایران: پیش‌نویس سند تنظیم‌گری حوزه رمزپول‌ها تدوین شد
رصد و ردیابی تراکنش‌های نوبیتکس توسط پلتفرم ارکام؛ کاربران ایرانی باید مراقب باشند!
من مهدی جوادی دانش آموخته رشته ادبیات و علوم انسانی هستم که به طور کاملا اتفاقی با دنیای جذاب و پرشور ارزهای دیجیتال آشنا شدم و به جمع مجموعه حرفه‌ای و پیشرو ...
