کاردانو چیست؟ آشنایی با ارز دیجیتال ADA

در دنیای کریپتو، «کاردانو» یکی از واژه‌هایی است که زیاد در مورد آن می‌شنویم. کاردانو یک بلاک‌چین عمومی است که رمزارز اختصاصی آن ADA نام دارد و در سال 2017 به طور رسمی راه‌اندازی شد. این بلاک‌چین از یک مکانیزم الگوریتم اثبات سهام به نام اوروبوروس (Ouroboros) استفاده می‌کند. در این مقاله سعی کرده‌ایم تا به موضوع این بلاک‌چین، نحوه کارکرد و رمزارز آن بپردازیم.

کاردانو چیست؟

کاردانو (Cardano) یک پلتفرم بلاک‌چینی غیرمتمرکز و منبع‌باز است که ایده‌ی آن در سال 2015 توسط چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson) یکی از هم‌بنیان‌گذاران اتریوم، شکل گرفت. بلاک‌چین کاردانو، یک بلاک‌چین مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام (PoS) است و تسویه تراکنش‌های همتابه‌همتا را با رمزارز بومی خود ADA امکان‌پذیر می‌کند. بلاک‌چین کاردانو، از رمزارزها، توکن‌های NFT، قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) پشتیبانی می‌کند.

تاریخچه کاردانو

چارلز هاسکینسون  و جرمی وود (Jeremy Wood؛ دستیار سابق مدیر اجرایی در اتریوم) در سال 2014 بنیاد اتریوم را ترک کردند و پس از آن، برنامه‌های خودشان برای کاردانو را در سال 2015 شروع کردند. کاردانو، اساسا در سال 2017 راه‌اندازی شد و در اختیار عموم قرار گرفت. در آن زمان، رمز ارز ADA، بزرگ‌ترین رمزارزی بود که از یک فناوری بلاک‌ چین مبتنی بر اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کرد که جایگزینی سبزتر نسبت به پروتکل‌های اثبات کار (PoW) است.

کاردانو در می 2021 (اردیبهشت 1400) به مارکت کپ 77 میلیارد دلاری رسید که در آن زمان، این رمزارز را از این لحاظ در رتبه چهارم جهانی قرار می‌داد.

رمزارز آدا (ADA) چیست؟

آدا (ADA)؛ توکن بومی و کاربردی بلاک‌چین کاردانو است که برای تسویه پرداخت‌ها و همچنین به عنوان توکن حاکمیتی در شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. حداکثر عرضه‌ی ADA، محدود به 45 میلیارد توکن است که در گذر زمان از طریق پروسه مینت یا ضرب کردن آزاد و منتشر می‌شود. در زمان نگارش این مقاله حدودا 36 میلیارد از این رمزارز تولید شده است. نام کاردانو به افتخار جرولامو کاردانو (Gerolamo Cardano)؛ ریاضیدان ایتالیایی و نام رمزارز بومی آن، ADA به افتخار آدا لاولیس (Ada Lovelace)، ریاضیدان انگلیسی که به دلیل کارنامه کاری خود به عنوان یکی از اولین برنامه‌نویسان کامپیوتر شناخته می‌شود، نامگذاری شدند. واحد کوچکتر آدا، لاولیس است؛ به طوری که:

  1ADA = 1,000,000 Lovelaces

کاربردهای ارز دیجیتال شبکه کاردانو

شما می‌توانید از ADA مثل هر رمزارز دیگری استفاده کنید. به عنوان مثال به عنوان یک سرمایه‌گذاری آن را هولد (نگهداری در طولانی مدت) کنید یا برای خریدها یا مبادلات مالی خود استفاده کنید. شما همچنین می‌توانید از ADA برای پوشش کارمزد تراکنش‌ها در شبکه کاردانو استفاده کنید و یا حتی می‌توانید با استیکینگ آن، توکن‌های بیشتری از ADA بدست بیاورید و در حفظ امنیت شبکه سهمی داشته باشید.

دارندگان توکن ADA، می‌توانند با توکن‌های خود در امور حاکمیتی یا مدیریتی پروژه کاردانو مشارکت کنند و رای بدهند.

نهادهای توسعه‌دهنده کاردانو

سه نهاد توسعه و پشتیبانی بلاک‌چین کاردانو را بر عهده دارند:

Cardano foundation: سازمان غیرانتفاعی که وظیفه استانداردسازی، ترویج و نظارت بر پروتکل کاردانو را برعهده دارد. این سازمان مستقر در سوئیس است.

IOHK: شرکت تحقیقاتی و مهندسی در زمینه زیرساخت بلاک‌چین کاردانو است.

Emurgo: بازوی تجاری کاردانو است که مسئول رشد و توسعه اپلیکیشن‌ها، خدمات و محصولات ساخته شده بر بلاک‌چین کاردانو است. دفتر مرکزی آن در ژاپن قرار دارد.

بلاک‌چین کاردانو چطور کار می‌کند؟

در یک شبکه بلاک‌چینی، نیاز به راهی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها است تا اطمینان حاصل شود که توکن‌های یکسان، دوبار خرج نمی‌شوند. به دلیل ماهیت غیرمتمرکز یک شبکه بلاک‌چینی، هیج نهاد مرکزی همچون بانک برای انجام این کار وجود ندارد.

برخلاف بلاک‌چین بیت‌کوین که از الگوریتم اثبات کار (PoW) برای اضافه کردن بلاک‌های جدید استفاده می‌کند، بلاک‌چین کاردانو بر پایه الگوریتم اثبات سهام است. این الگوریتم شامل یک پروسه استیکینگ یا سهام‌گذاری است که در آن مشارکت‌کنندگان شبکه مقدار مشخصی رمزارز را واریز یا اصطلاحا قفل می‌کنند تا بتوانند صلاحیت فعالیت در شبکه و اعتبارسنجی تراکنش‌ها را بدست ‌آورند.

نام الگوریتم اثبات سهام استفاده شده در شبکه کاردانو، اوروبوروس (Ouroboros) است.

اثبات سهام اوروبوس (Ouroboros) چیست؟

اوروبوروس، یک پروتکل اثبات سهام (proof-of-stake) است که کنترل شبکه را در میان استخرهای سهام توزیع می‌کند. به منظور ایجاد بلاک‌های جدید، از یک سیستم دوره زمانی به نام ایپاک (epoch) استفاده می‌کند که در آن هر ایپاک، پنج روز طول می‌کشد. هر ایپاک خود به واحدهای کوچکتری به نام اسلات (Slot) تقسیم می‌شود. اسلات به بازه زمانی تشکیل یک بلاک گفته می‌شود که در کاردانو این زمان برابر با 1 ثانیه است.

بنابراین، هر ایپاک، برابر با 432,000 اسلات است. به طور میانگین، در هر 20 ثانیه، یکی از استخرهای سهام، به طور تصادفی به عنوان رهبر اسلات (slot leader) انتخاب می‌شود و وظیفه ایجاد یک بلاک جدید به آن محول می‌شود.

• شبکه کاردانو از تعدادی استخر استیک یا استخر سهام تشکیل شده است که افراد سهام‌های خودشان را به آن می‌سپارند تا استخر به نمایندگی از آن‌ها در پروسه تولید بلاک مشارکت کند. رهبران اسلات، به طور تصادفی از میان استخرهای سهام انتخاب می‌شوند.

رهبر اسلات، زمانی که تراکنش‌های موجود در بلاک را تایید و اعتبارسنجی کرد، استخرهای سهام دیگر باید تایید کنند که این اطلاعاتی که اعتبارسنجی شده‌اند، صحیح هستند یا خیر. بعد از اینکه تعداد مشخصی تاییدیه دریافت شد، بلاک‌چین با این بلاک جدید به‌روزرسانی می‌شود و رهبر اسلات، پاداشی از جنس توکن ADA دریافت می‌کند.

درواقع هر کسی که ADA دارد، می‌تواند به دو روش پاداش بدست بیاورد:

1.  توکن‌های ADA خود را به یک استخر سهام که توسط شخص دیگری اداره می‌شود، واگذار کند.
2. استخر سهام خود را راه‌اندازی و اجرا کند.

راه‌اندازی استخر سهام مستلزم مقداری دانش فنی است. از طرف دیگر، هر چه استخر، توکن‌های بیشتری داشته باشد، شانس بیشتری برای انتخاب شدن به عنوان رهبر اسلات را دارد. به همین دلیل اغلب دارندگان ADA، توکن‌های خودشان را در اختیار استخرهای سهام موجود قرار می‌دهند.

بیشتر بخوانید: الگوریتم اجماع در فناوری بلاک چین چیست؟

تاریخچه قیمتی ارز دیجیتال کاردانو

کمترین قیمت این رمزارز در 2 اکتبر 2017 (10 مهر 1396) و 0.01735 دلار بوده است. بین نوامبر 2017 و سپتامبر 2021 قیمت ADA، از 0.025 تا 3.099 دلار (رشد 12,296%) رسیده بود. جدول بالا، درصد تغییرات قیمتی ADA را از سال 2017 تا 2022 را نشان می‌دهد.

معماری بلاک‌چین کاردانو

این بلاک‌چین از دو جزء اصلی (لایه) تشکیل شده است:

• لایه تسویه (CSL) که وظیفه انجام نقل و انتقالات رمزارز ADA بین کاربران و حفظ یکپارچگی شبکه را برعهده دارد.
• لایه محاسباتی (CCL)، مجموعه‌ای از پروتکل‌ها است که به اجرای قراردادهای هوشمند و سایر عملکردهای پیشرفته همچون اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) کمک می‌کند.

نقشه راه کاردانو

توسعه اکوسیستم کاردانو از یک فرآیند پنج مرحله‌ای پیروی می‌کند که در هر مرحله مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و قابلیت‌ها پیاده‌سازی می‌شوند. پنج مرحله یا نقاط عطف نقشه راه کاردانو عبارتند از بایرون، شلی، گوگن، باشو و ولتر که برگرفته از نام شخصیت‌های تاریخی در علوم کامپیوتر و ادبیات هستند.

بایرون (Byron)؛ مرحله تاسیس

دوره بایرون که از سال 2017 شروع شد و در آن اولین نسخه اصلی بلاک‌چین کاردانو راه‌اندازی و رمزارز ADA، رونمایی و معرفی شد. در این دوره، شبکه تنها تراکنش‌های ADA را پشتیبانی می‌کرد. کاردانو همچنین کیف پول‌های Daedalus و Yoroi که به ترتیب توسط شرکت‌های IOHK و EMURGO توسعه داده شده‌اند را راه‌اندازی کرد.

شلی (Shelly)؛ مرحله تمرکززدایی

یکی از اهداف این دوره که از جولای 2020 آغاز شد، غیرمتمرکز کردن شبکه‌ی نودها از طریق پیوستن مشارکت‌کنندگان بیشتری به شبکه بود که این امر، امنیت و انعطاف‌پذیری عملیاتی شبکه را ارتقا داد. همچنین، در این مرحله شاهد معرفی یک سیستم پاداش و قوانین استیکینگ (سهام‌گذاری) بودیم که کاربران را به مشارکت در اکوسیستم کاردانو تشویق می‌کرد. کاربران می‌توانستند ADA را در اختیار یک استخر استیکنیگ قرار دهند.

گوگن (Goguen)؛ مرحله قراردادهای هوشمند

دوره گوگن، بر قابلیت ساخت و اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی خاصی همچون Marlowe و Plutus در بلاک‌چین کاردانو متمرکز بود. این دوره از مارچ 2021 شروع شد. علاوه بر این، دوره گوگن، پشتیبانی از یک لجر یا دفتر کل چندارزی را اضافه کرد که به کاربران این امکان را می‌دهد تا توکن‌های مثلی و غیرمثلی (NFT) جدیدی را ایجاد کنند.

باشو (Basho)؛ مرحله مقیاس‌پذیری

دوره باشو به بهبود عملکرد بنیادین شبکه کاردانو از لحاظ قابلیت عملیاتی بودن، مقیاس‌پذیری و بهینه‌سازی پرداخته است و همچنان در حال ادامه است. زنجیره‌های جانبی یا شاردینگ در این مرحله معرفی شد. شاردینگ با برون‌سپاری کار محاسباتی از زنجیره اصلی به زنجیره‌های جانبی، سبب ارتقای ظرفیت شبکه می‌شود.

ولتر (Voltaire)؛ مرحله سیستم مدیریتی یا حکمرانی

دوره ولتر، آخرین مرحله از نقشه راه کاردانو است که به ایجاد یک سیستم حاکمیتی خودکفا که توسط مشارکت‌کنندگان شبکه پشتیبانی و حمایت می‌شود، اختصاص داده شده است. این مرحله سیستم‌های رای‌گیری و خزانه‌داری را معرفی می‌کند و به کاربران این امکان را می‌دهد تا پیشنهادات و طرح‌های بهبود و توسعه شبکه را به اشتراک بگذارند و به طور کلی در مورد آینده این پروژه تصمیم‌گیری کنند.

کیف پول‌های کاردانو

کیف پول‌های مختلفی از شبکه کاردانو و رمزارز بومی آن، آدا پشتیبانی می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از کیف پول‌هایی که وب‌سایت رسمی کاردانو به آن اشاره کرده است که به دو دسته‌ی کیف پول‌های سخت افزاری ون نرم افزاری تقسیم می‌شوند، می‌پردازیم:

کیف پول‌های نرم افزاری

کیف پول ددالوس (Daedalus)

ددالوس (Daedalus)؛ یک کیف پول فول نود است که نسخه دسکتاپ آن برای سیستم عامل‌های لینوکس، ویندوز و مک  اواس قابل نصب می‌باشد. این کیف پول، نسخه‌ای قابل اجرا برای تلفن‌های همراه ندارد. ددالوس یک کپی کامل از بلاک چین کاردانو را دانلود می‌کند  و از این رو، کیف پول سنگینی از لحاظ میزان داده برای رایانه شما محسوب می‌شود. اگر شما خواهان مدیریت سریع و آسان ارزهای آدای خودتان هستید؛ می‌توانید کیف پول‌های دیگری همچون یوروی (Yoroi) را امتحان کنید.

کاردانو، تعدادی گزینه دیگر برای کیف پول، مطرح کرده است:

کیف پول لیس (Lace)

کیف پول لیس (Lace) پول تنها بر روی مرورگر کروم (Chrome) قابل نصب است.  لیس، قابلیت استیکینگ آدا و مشارکت در شبکه کاردانو را نیز فراهم کرده است.

کیف پول جِرووالت (GeroWallet)

در کیف پول جِرووالت (GeroWallet) نسخه موبایلی آن بر روی گوشی‌های اندروید و iOS و نسخه دسکتاپی آن بر روی مرورگر کروم قابل اجرا است. این کیف پول، یک استخر استیکینگ دارد که با استیک توکن‌های آدا، پاداشی از جنس آدا و توکن GERO به شما اعطا می‌کند.

کیف پول کوین والت (Coin Wallet)

کیف پول کوین والت (Coin Wallet) یکی از کیف پول‌هایی است که از چندین شبکه همچون کاردانو، اتریوم، بیت کوین، اتریوم کلاسیک، دش، سولانا، ریپل و غیره پشتیبانی می‌کند و بر روی گوشی‌های اندروید و iOS و همچنین تمامی سیستم‌ عامل‌های رایانه‌ها قابل نصب است.

کیف پول یوروی (Yoroi)

کیف پول یوروی (Yoroi) یکی از کیف پول‌های سبکی است که از این شبکه پشتیبانی می‌کند و بر روی مرورگرهای فایرفاکس، کروم و Edge و همچنین بر روی موبایل‌های اندروید و iOS قابل نصب است.

کیف پول‌های سخت افزاری

این وب‌سایت، لیستی از کیف پول‌های سخت افزاری را برای ذخیره‌سازی و انجام تراکنش‌ها با آدا معرفی کرده است:

1. ترزور مدل T (Trezor Model T)
2. لجر نانو S پلاس (Ledger Nano S Plus)
3. لجر نانو ایکس (Ledger Nano X)

بیشتر بخوانید: کیف پول ارز دیجیتال چیست؟

خرید کاردانو

اگر شما قصد خرید این ارز دیجیتال را دارید، می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر، این فرایند را انجام دهید:

استفاده از صرافی متمرکز

شما برای خرید کاردانو با استفاده از ریال، باید از یک واسطه یا صرافی متمرکز داخلی استفاده کنید. در واقع، باید ابتدا سرمایه ریالی خودتان را به یک صرافی مطمئن ایرانی واریز کنید. از آنجایی که رمزارز کاردانو با نماد ADA در بسیاری از صرافی‌ها قابل معامله است، شما می‌توانی در همان صرافی، ریال خودتان را با این رمزارز مبادله کنید.

شما می‌توانید از یک صرافی متمرکز خارجی نیز استفاده کنید. اما با توجه به اینکه ایران جزو کشورهای تحت تحریم است؛ بسیاری از صرافی‌های شناخته شده و معتبر خارجی به کاربران ایرانی خدمات ارائه نمی‌دهند. بنابراین، اغلب استفاده از صرافی متمرکز خارجی توصیه نمی‌شود.

شما می‌توانید ریال خود را در صرافی متمرکز داخلی به یک رمزارز همچون دای یا USDC که اکثر شبکه‌های ارزان قیمت از آن پشتیبانی می‌کنند، تبدیل کنید. در مرحله بعد، آن را حتما به یک کیف پول شخصی و سپس به حسابتان در صرافی خارجی منتقل کنید. زمانی که رمزارزها را به صرافی خارجی منتقل کردید، آن‌ها را به رمزارز آدا تبدیل کنید.

البته در نظر داشته باشید که پس از خرید رمزارز از هر صرافی متمرکزی، باید بلافاصله آن را به کیف پول شخصی خودتان منتقل کنید.

استفاده از صرافی غیرمتمرکز

اگر شما مایل هستید که از یک صرافی غیرمتمرکز برای خرید رمزارز کاردانو استفاده کنید، باید تمامی مراحل بالا را تا انتقال به کیف پول شخصی انجام دهید. سپس با اتصال کیف پول خودتان به یک صرافی غیرمتمرکز، رمزارز موجود را با کاردانو سواپ یا مبادله کنید. با این حال، با توجه به کارمزد شبکه و کارمزد خود صرافی غیرمتمرکز، مقرون به صرفه‌ترین روش خرید، استفاده از یک صرافی متمرکز و تبدیل مستقیم ریال به کاردانو است.

بیشتر بخوانید: خرید و فروش ارزهای دیجیتال

اهداف عملیاتی پروژه کاردانو در سال 2024

بنیاد Emurgo در رابطه با رویدادها، اهداف و به روزرسانی‌های مهمی که در سال 2024 برای اکوسیستم کاردانو درنظر گرفته شده، موارد زیر را بیان کرده است:

• هارد فورک The Chang: این رویداد، اولین قدم در راستای ایجاد یک سیستم حاکمیتی که توسط جامعه اداره می‌شود، خواهد بود.
• پیشروی به سمت حکمرانی مبتنی بر جامعه و تحقق اهداف دوره ولتر (Voltaire)
• توکنیزه کردن بیشتر دارایی‌های واقعی بر روی کاردانو
• افزایش توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بر روی کاردانو
• افزایش تعامل‌پذیری و سازگاری با پروژه‌های دیگر بلاک چین‌ها
• ارائه محتوا و منابع اطلاعاتی بیشتر برای جامعه
• به‌روزرسانی و ارائه قابلیت‌های جدید برای کیف پول یوروی (Yoroi)

سخن آخر

کاردانو، یک پلتفرم بلاک‌چینی است که قابلیت‌ها و کاربردهای متنوعی از جمله ساخت قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و همچنین نقل و انتقالات دارایی‌ها را امکان‌پذیر می‌کند. کاردانو خود را یک نسخه به‌روز شده از اتریوم و یک بلاک‌چین نسل سوم در نظر می‌گیرد. در این مقاله، این بلاک‌چین و رمزارز بومی آن را مورد بررسی قرار دادیم.