ارز دیجیتال دای چیست؟ آشنایی با استیبل کوین دای

یکی از ویژگی‌های ارزهای دیجیتال، نوسانات شدید قیمتی آن‌ها می‌باشد و گاه ممکن است این تغییرات در مدت زمان کوتاهی رخ دهند. این مسئله برای افرادی که نمی‌توانند دائما از وضعیت بازار آگاه باشند تا از نوسانات سود ببرند و یا حتی سرمایه خود را از نوسانات دور نگه دارند، بسیار سخت است. در این میان، دسته خاصی از ارزهای دیجیتال تحت عنوان استیبل کوین‌ها یا همان ارزهای ثابت به وجود آمده‌اند. استیبل کوین‌ها نوعی از ارزهای دیجیتال هستند که نوسانات قیمتی بسیار کمی دارند؛ به عبارتی می‌توان گفت، این ارزها قدرت خرید نسبتا ثابتی در مقابل سایر ارزهای بازار دارند. یکی از معروف‌ترین استیبل‌ کوین‌های حال حاضر، ارز دیجیتال دای (DAI) می‌باشد. در این مقاله، می‌خواهیم به معرفی کامل ارز دیجیتال دای، سازوکار، اهداف و کاربردها و مزایا و معایب آن بپردازیم.

ارز دیجیتال دای چیست؟

ارز دیجیتال دای که با نماد DAI نمایش داده می‌شود، یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که به دلار آمریکا اصطلاحا میخکوب یا peg شده است. منظور از میخکوب شدن یک ارز به دلار آمریکا، برابری قیمت آن ارز به طور نسبی با دلار آمریکا می‌باشد. این فرایند توسط سازوکارهای خاصی صورت می‌گیرد که در پروتکل‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد.
استیبل کوین دای توسط سازمان غیرمتمرکز خودمختار میکر (Maker) کنترل و مدیریت می‌شود که خود یک پلتفرم بزرگ حوزه دیفای می‌باشد.

هدف دای چیست؟

ارز دیجیتال دای (DAI) به عنوان یک استیبل کوین، قصد برآورده‌سازی اهدافی را دارد که مفهوم استیبل کوین‌ها بر اساس آن ایجاد شده‌اند. ما به استیبل کوین‌ها نیاز داریم تا سه کارکرد پول را برآورده کنند:

• ذخیره ارزش پایدار و مناسب: استیبل کوین‌ها ذخایر ارزش خوبی در دنیای ارزهای دیجیتال می‌باشند. منظور از ذخیره ارزش پایدار و مناسب، دارایی است که با گذشت زمان ارزش خود را بتواند حفظ کند.
• واحد محاسبه ارزش: واحد محاسبه ارزش، به روشی گفته می‌شود که با استفاده از آن بتوان ارزش سایر دارایی‌ها را اندازه‌گیری کرد.
• ابزار مبادله: یکی دیگر از اهداف استیبل کوین‌ها، روش یا ابزاری مورد توافق برای انجام معامله با یکدیگر می‌باشد. در حال حاضر، استیبل کوین‌ها رایج‌ترین ابزار مبادله و معامله می‌باشند.

علاوه بر موارد فوق که به طور کلی به تمام استیبل کوین‌ها تعمیم داده می‌شوند، ارز دیجیتال دای اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند.

مهم‌ترین هدفی که استیبل کوین دای (DAI) دنبال می‌کند، غیرمتمرکزسازی می‌باشد. دای یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که توسط هیچ نهاد واحدی کنترل نمی شود. این ارز بر روی بلاک‌چین اتریوم ساخته شده و از یک مدل حاکمیت غیرمتمرکز تحت عنوان سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO)، برای مدیریت پروتکل استفاده می کند.

نحوه عملکرد دای چگونه است؟

استیبل کوین دای توسط پروتکل غیرمتمرکز میکر (Maker) مدیریت می‌شود. این پروتکل برای اینکه پگ قیمتی ارز دای را به طور نسبی با دلار آمریکا حفظ کند، به صورت الگوریتمی و با ذخیره وثیقه‌ به عنوان پشتوانه عمل می‌کند. منظور از عملکرد الگوریتمی دای این است که هیچ نهاد متمرکز یا شخصی کنترل ضرب (مینت) و سوزاندن توکن‌ها را در اختیار ندارد. بلکه این فرایندها به صورت برنامه‌نویسی‌شده توسط قراردادهای هوشمند صورت می‌گیرند.

چگونه توکن دای مینت کنیم؟

برای مینت کردن توکن‌های دای، ابتدا نیاز است تا مقداری وثیقه در قرارداد هوشمند میکر قفل نمایید. وثیقه‌های این پروتکل به صورت رمزارزی بوده و ارزهایی مانند تتر (USDT)، یو اس دی کوین (USDC)، اتر (ETH)، اتر رپدشده (wETH) و بیت‌کوین رپدشده (wBTC) را شامل می‌شود.

بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال تتر چیست؟

فرض کنید شما یک واحد ارز اتر دارید و قصد فروش آن را نیز ندارید، زیرا به رشد پروژه اتریوم در آینده باور دارید. از طرفی می‌خواهید سرمایه بیشتری به دست آورید تا بتوانید از سایر فرصت‌های بازار استفاده نمایید. بدین منظور، می‌توانید ارز اتر خود را در پلتفرم میکر قفل نموده و در ازای آن توکن‌ دای مینت کنید. البته دقت داشته باشید که حداکثر ارزش توکن‌هایی که می‌توانید مینت کنید، همواره بسیار کمتر از ارزش وثیقه‌ای است که قفل کرده‌اید. به این مفهوم در حوزه دیفای، «وثیقه‌گذاری بیش از اندازه» یا «over-collateralization» می‌گویند.

پروتکل میکر یک آستانه مشخص برای هر وثیقه تعیین می‌کند و این آستانه تعیین می‌کند که هر حساب، قادر به تولید حداکثر چه تعداد توکن دای می‌باشد. این آستانه به صورت یک ضریب تعریف می‌شود. به عنوان مثال، اگر این ضریب عدد 1.5 را نشان دهد، ارزش وثیقه شما باید حداقل 1.5 برابر ارزش توکن‌های دای باشد. اما اگر ارزش وثیقه کاهش یابد و نسبت ارزش وثیقه به ارزش توکن‌های مینت‌شده کمتر از عدد 1.5 شود، حساب شما در یک مزایده قرار می‌گیرد و هر کسی می‌تواند با بازپرداخت توکن‌های دای به طور کامل یا قسمتی از آن، حساب شما را لیکویید کرده و معادل توکن‌هایی که پرداخت کرده، ارز اتر به علاوه مقداری پاداش دریافت کند.

البته علاوه بر موارد فوق، مفهومی تحت عنوان هزینه ثبات (Stability Fee) نیز وجود دارد که توسط پروتکل به صورت یک نرخ سالانه محاسبه و از وثیقه‌های شما کسر می‌شود. لذا این را نیز باید در نظر داشت که اگر وثیقه‌های خود را برای مدتی طولانی نگه دارید، ممکن است در اثر گذر زمان مقدار آن کاسته شده و حسابتان در معرض لیکویید شدن قرار گیرد.

کاربرد دای چیست؟

ارز دیجیتال دای به عنوان یک استیبل کوین معروف و غیرمتمرکز کاربردهای فراوانی دارد. برخی از کاربردهای این ارز عبارت‌اند از:

• مدیریت ریسک و حفظ سرمایه: سرمایه‌گذاران و معامله‌گران برای حفاظت از سرمایه خود در برابر نوسانات بازار ارزهای دیجیتال می‌توانند از این ارز استفاده کنند.
• عدم تمرکز و قانون‌ناپذیری از سوی نهادهای متمرکز: به دلیل اینکه دای به صورت غیرمتمرکز و توسط یک DAO مدیریت می‌شود، از سوی دولت‌ها و نهادهای متمرکز تاثیر نمی‌پذیرد. از آنجایی که شرکت تتر لیمیتد (Tether Limited)، شرکت تولیدکننده استیبل کوین تتر (USDT)، می‌تواند توکن‌های هر فردی را فریز و مسدود کند، ارز دای می‌تواند گزینه بسیار بهتری باشد.
• استفاده در پلتفرم‌های حوزه دیفای (DeFi): از توکن دای می‌توان به منظور تامین نقدینگی و کشت سود (Yield Farming) در بسیاری از پلتفرم‌های محبوب حوزه دیفای از جمله، پلتفرم‌های وام‌دهی، استخرهای نقدینگی، صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های بیمه و بسیاری از مواردی دیگر استفاده کرد.

مزایا و معایب DAI چیست؟

ارز دیجیتال دای همانند تمام ارزهای موجود در بازار، مزایا و معایبی را با خود به همراه دارد. مطالعه مزایا و معایب یک پروژه کمک زیادی به درک ویژگی‌ها و تفاوت‌های آن با موارد مشابه می‌باشد.

مزایا

مهم‌ترین مزیت استیبل کوین دای (DAI) غیرمتمرکز بودن آن است. همانگونه که پیش‌تر نیز بیان کردیم، دای توسط یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار تحت عنوان میکر (Maker) کنترل می‌شود. همین موضوع سبب می‌شود تا دسترسی و استفاده از آن دچار هیچ محدودیتی از سوی نهادهای متمرکز نشود.

همچنین، قابلیت مینت توکن‌های جدید برای تمام افراد قابل دسترسی است و می‌توان با وثیقه‌گذاری مقداری از ارزهای دیجیتال خود، توکن‌های جدید مینت کرد.

به علاوه، بسیاری از پلتفرم‌های حوزه دیفای این استیبل کوین را پشتیبانی می‌کنند.

معایب

بسیاری از ذخایر وثیقه‌ای که برای استیبل کوین دای قفل شده‌اند، از استیبل کوین‌های دیگری همچون تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) می‌باشند. همانطور که گفتیم دای به صورت غیرمتمرکز فعالیت می‌کند، اما تتر و یو اس دی کوین که بخش زیادی از ذخایر دای را تشکیل می‌دهند، به صورت متمرکز فعالیت می‌کنند. به همین دلیل، می‌توان گفت عملکرد این استیبل کوین‌های متمرکز تا حدی می‌توانند بر عملکرد دای نیز تاثیر بگذارند و نوعی تمرکز غیرمستقیم ایجاد نمایند.

از طرفی بخش دیگری از ذخایر دای شامل ارزهای اتر (ETH) و بیت‌کوین رپدشده (wBTC) می‌باشد. این موضوع تا حد زیادی وابستگی دای به ارزهای متمرکز را می‌کاهد. با این وجود، ممکن است در زمان‌ ریزش‌های شدید که ترس زیادی را در بازار ایجاد می‌کنند، علی‌رغم حجم ذخایر زیاد استیبل کوین دای، دچار کمی بی‌ثباتی قیمتی شده و پگ خود را نتواند حفظ کند.

بهترین کیف پول های دای

استیبل کوین دای در اصل یک توکن ERC-20 بوده و لذا بر شبکه اتریوم فعالیت می‌کند. اما این توکن نه تنها در شبکه اتریوم بلکه بر بستر بسیاری از فورک‌های اتریوم، همچون بی‌ان‌بی چین، پالس‌چین، پالیگان، آوالانچ و بسیاری دیگر پشتیبانی می‌شود. برای انتخاب کیف پول مناسب برای نگهداری توکن‌های خود، باید کیف پولی را در نظر بگیرید تا شبکه مدنظر را پشتیبانی کند.
کیف پول‌های متامسک، تراست ولت، اکسودوس و کوین‌بیس ولت، نمونه‌هایی از کیف پول‌هایی می‌باشند که می‌توانید ارزهای مبتنی بر شبکه اتریوم و فورک‌های آن را نگهداری کنید.

بیشتر بخوانید: کیف پول ارز دیجیتال چیست؟

خرید و فروش ارز دیجیتال دای

رایج‌ترین روش خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده از صرافی‌های متمرکز به عنوان پلی برای تبدیل ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال به یکدیگر می‌باشد. بدین منظور، ابتدا باید در یک صرافی معتبر و مطمئن یک حساب کاربری ساخته و احراز هویت نمایید. فرایند احراز هویت شامل ارائه مدارک هویتی، اطلاعات بانکی و تصویر چهره کاربر می‌باشد. پس از تکمیل مراحل ایجاد حساب، می‌توانید ریال خود را به حساب خود در صرافی واریز کرده و سپس ارز دای را خریداری کنید. دقت داشته باشید که هیچ گاه ارزهای خود را در یک صرافی متمرکز نگهداری نکنید. زیرا در این صورت، این صرافی است که کنترل کامل بر دارایی‌های شما را دارد و کلید خصوصی آن‌ها تحت اختیار شما نیست. لذا توصیه می‌کنیم ارزهای خود را به کیف پول خود منتقل کرده تا بر آن‌ها کنترل کامل داشته باشید.

بعد از آن که توکن‌های دای خود را به کیف پول خود منتقل کردید، می‌توانید با اتصال کیف پول به صرافی‌های غیرمتمرکز معاملات خود را انجام دهید.

بسیاری از افراد ممکن است قصد انتقال توکن‌های خود به یک صرافی متمرکز خارجی را داشته باشند. زیرا این صرافی‌ها مزایایی همچون کارمزدهای بسیار کم، تنوع ارزها و سهولت انجام معاملات را ارائه می‌دهند. دقت داشته باشید که برای حفظ امنیت ارزهایتان هرگز آن‌ها را مستقیما از یک صرافی ایرانی به یک صرافی خارجی منتقل نکنید. از آن‌جایی که ایران و صرافی‌های ایرانی تحت تحریم می‌باشند، ممکن است دارایی‌های شما توسط صرافی خارجی مسدود شوند. لذا ابتدا ارزهای خود را به کیف پول خود منتقل کرده و سپس به صرافی خارجی منتقل نمایید.

یکی از مواردی که باید در استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز در نظر داشت، کارمزد تراکنش‌ها می‌باشد. کارمزد تراکنش‌های صرافی‌های غیرمتمرکز به شبکه‌ای که بر روی آن فعالیت می‌کنید و کارمزد دریافتی خود صرافی بستگی دارد و معمولا کارمزدهای زیادی از شما دریافت می‌کنند. لذا همواره میزان این کارمزدها را در نظر داشته باشید.

بیشتر بخوانید: آموزش گام به گام خرید و فروش ارزهای دیجیتال

دای بهتر است یا تتر؟

دای و تتر هر دو استیبل کوین‌هایی هستند که به دلار آمریکا پگ شده‌اند. اما ساختار و سازوکار آن‌ها متفاوت است. مهم‌ترین تفاوت این دو استیبل کوین نحوه مدیریت آن‌ها می‌باشد. همانطور که در طول این مقاله آموختیم، استیبل کوین دای به صورت غیرمتمرکز فعالیت می‌کند؛ اما تتر به طور کاملا متمرکز توسط شرکت تتر لیمیتد (Tether Limited) مدیریت و کنترل می‌شود. از آن جایی که این شرکت می‌تواند تترهای هر فردی را فریز و یا مسدود نماید، این مسئله می‌تواند برای کاربران ایرانی بسیار خطرناک باشد. زیرا ایران در لیست تحریم بسیاری از کشورها می‌باشد.

همچنین، نگرانی‌هایی در مورد شفافیت ذخایر وثیقه‌های ارز تتر وجود دارد. گفته می‌شود شرکت تتر لیمیتد برخلاف ادعاهایی که می‌کند رزروهای کافی دلار به عنوان پشتوانه در ذخایر خود ندارد. اگر ذخایر کافی برای یک استیبل کوین وجود نداشته باشد، در واقع آن استیبل کوین پشتوانه قوی ندارد و ممکن است پگ خود را از دست بدهد.

اما در مقابل، تتر حجم معاملات بسیار بیشتری نسبت به دای دارد. بر اساس داده‌های سایت کوین‌گکو در حال حاضر، حجم معاملات روزانه برای تتر بیش از 43 میلیارد دلار ولی برای ارز دای کمتر 400 میلیون دلار می‌باشد. مارکت کپ تتر نیز نزدیک به 112 میلیارد دلار می‌باشد اما این عدد برای دای تنها 5 میلیارد دلار است. همچنین جفت ارزهای تتر در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز بیشتر و متنوع‌تر از جفت ارزهای دای می‌باشد. چنین مواردی نشان از محبوبیت و کاربرد بسیار بیشتر این ارز نسبت به دای می‌باشد.

گرچه انتخاب یکی از دو استیبل کوین به عوامل مختلفی همچون سلایق و اولویت افراد بستگی دارد اما اگر امنیت دارایی‌هایتان برایتان اهمیت دارد، دای می‌تواند گزینه بسیار بهتری نسبت به تتر باشد.

سخن پایانی

استیبل کوین دای یکی از محبوب‌ترین ارزهای پایدار دنیای ارزهای دیجیتال می‌باشد. این ارز در لیست استیبل کوین‌ها پس از تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) در رده سوم قرار دارد. اما سازوکار آن بسیار متفاوت از دو ارز دیگر می‌باشد. برخلاف تتر و یو اس دی کوین که به صورت کاملا متمرکز کنترل می‌شوند، دای به صورت غیرمتمرکز توسط پروتکل میکر که یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) است، مدیریت و تولید می‌شود. همچنین این ارز تاکنون دچار هک یا آسیب‌پذیری نیز نشده است. به همین منظور، ارز دای می‌تواند گزینه امن‌تری نیز نسبت سایر موارد باشد.