اتریومگس؛ کارمزدی است که برای اجرای تراکنش‌ها در بلاک‌چین اتریوم پرداخت می‌شود. آیا شما می‌خواهید رمزارز ETH را بین کیف پول‌های مختلف منتقل کنید؟ یا آیا می‌خواهید یک توکن NFT مینت یا ضرب کنید؟ همگی این‌ها مقداری گس یا بنزین می‌خواهد تا نیروی محرکه‌ای برای اجرای آن‌ها وجود داشته باشد. در این مقاله به مبحث کارمزد یا گس فی در شبکه اتریوم می‌پردازیم.
گس (Gas)، به عنوان سوخت مصرفی برای اجرای هر نوع عملیات در شبکه اتریوم در نظر گرفته می‌شود. در واقع از اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند گرفته تا اعتبارسنجی تراکنش‌ها، همگی مستلزم مقداری تلاش محاسباتی است که آن را با واحدی به نام گس اندازه‌گیری می‌کنند.
هر عملیات در تراکنش برای اجرا شدن نیاز به هزینه دارد. برای پوشش این هزینه، فرستنده‌ی تراکنش مشخص می‌کند که چقدر به ازای هر واحد گس مایل است تا پرداخت کند. بنابراین، هزینه‌ی مقدار گسی که مصرف می‌شود، گس فی (Gas Fee) یا کارمزد شبکه گفته می‌شود که باید به ارز بومی شبکه اتریوم یعنی ETH پرداخت شود. به عبارت ساده‌تر:
قیمت به ازای هر واحد گس × مقدار گسی که برای یک عملیات خاص استفاده می‌شود (مقدار سوخت مورد نیاز) = هزینه یا کارمزد گس
وی (wei)، کوچکترین واحد اتریوم است. هر اتریوم برابر با (wei) 1,000,000,000,000,000,000 می‌باشد. قیمت گس معمولا بر حسب گیگاوی (giga+wei) gwei بیان می‌شود. بنابراین:
1gwei = 1,000,000,000 wei = 0.000000001 ETH
به طور خلاصه، هزینه‌های گس به حفظ امنیت شبکه اتریوم کمک می‌کند. با درخواست هزینه برای هر محاسباتی که در شبکه انجام می‌شود، از ارسال هرزنامه توسط بازیگران بد به شبکه جلوگیری می‌کنیم. به منظور اجتناب از حلقه‌های بی‌نهایت تصادفی یا متخاصم یا سایر هدررفت‌های محاسباتی، هر تراکنش باید محدودیتی (هزینه‌ای) برای تعداد مراحل محاسباتی اجرای کد تعیین کند. واحد اساسی محاسبات «گس» است.
در 5 آگوست 2021 (14 مرداد 1400)، هارد فورک لندن برای شبکه اتریوم اتفاق افتاد. طرح EIP-1559 یکی پروپوزال‌های بهبود اتریوم در این هارد فورک بود که طبق آن، کارمزد از آن پس طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
منظور از گس لیمیت یا حد گس، حداکثر گسی است که شما مایل هستید برای یک تراکنش مصرف کنید. در واقع، این متغیر، میزان کار محاسباتی که می‌تواند بر روی یک تراکنش انجام شود را تعیین می‌کند. تراکنش‌های پیچیده‌تر که شامل تعامل با قراردادهای هوشمند می‌شود، کار محاسباتی بیشتری را می‌طلبد؛ در نتیجه، حد گس بیشتر از یک پرداخت ساده است. به عبارت ساده، هزینه‌های گس مطابق با پیچیدگی‌های فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای افزایش می‌یابد.
به طور مثال، اگر شما برای یک انتقال ساده اتریوم، حد گس را 50,000 واحد قرار دهید، ماشین مجازی اتریوم (EVM) 21,000 واحد گس را مصرف می‌کند و به شما 29,000 واحد باقیمانده را برمی‌گرداند.
حال چنانکه شما، گس را بسیار کم تعیین کنید، مثلا 20,000 واحد گس برای یک تراکنش انتقال ساده‌ی اتریوم، ماشین مجازی اتریوم، 20,000 واحد گس شما را به منظور تلاش برای تکمیل تراکنش مصرف خواهد کرد؛ اما تراکنش کامل نخواهد شد و EVM تراکنش را برگشت می‌زند. این موضوع به این دلیل اتفاق می‌افتد که اعتبارسنج، کاری به ارزش 20 هزار واحد گس انجام داده و گس را مصرف کرده است و بنابراین، چیزی به تراکنش‌کننده برگردانده نخواهد شد.
حداقل مقدار کارمزدی است تا یک تراکنش بتواند در بلاک بعدی اتریوم قرار بگیرد. هر بلاک یک کارمزد پایه دارد که می‌توان قیمتی که باید برای رزرو کردن یک بلاک پرداخت، در نظر گرفت. به منظور اینکه یک تراکنش برای گنجاندن در یک بلاک، واجد شرایط تلقی شود، قیمت پیشنهادی برای هر گس باید حداقل برابر با بیس فی یا کارمزد پایه باشد.
کارمزد پایه، صرف نظر از اینکه چه نوع تراکنشی در داخل بلاک قرار می‌گیرد، صرفا بر اساس تقاضا و یا شلوغی شبکه تعیین می‌شود. بنابراین، این متغیر به طور پویا بر حسب تعداد کاربرانی که در یک زمان مشخص با شبکه در حال تعامل هستند، تنظیم می‌شود.
کارمزد پایه، مستقل از بلاک فعلی تعیین می‌شود و وابسته به بلاک‌های قبلی است. کارمزد پایه توسط شبکه تعیین می‌شود که سبب می‌شود کارمزد تراکنش‌ها برای کاربران قابل پیش‌بینی‌تر شود. هنگامی که بلاک ایجاد شد، این هزینه پایه «سوزانده» می‌شود که این امر، این مقدار اتریوم را از گردش خارج می‌کند.
کارمزد پایه بر حسب اینکه چه مقدار از فضای هر بلاک استفاده شده است، تغییر می‌کند. از آنجایی که تعداد تراکنش‌ها، معیار خوبی برای اینکه بفهمیم جه مقدار از فضای بلاک اشغال شده، نیست؛ شبکه مقدار گسی که در هر بلاک مصرف شده است را ملاک قرار می‌دهد. به طور ایده‌آل، حداکثر تعداد تراکنش‌ها در هر بلاک در اتریوم، به اندازه‌ای است که مجموع گس آن‌ها 15 میلیون واحد باشد. اما در هنگام شلوغی شبکه، طرح EIP-1559 اجازه می‌دهد تا سایز بلاک به دو برابر افزایش یاید. بدین ترتیب، هر بلاک میزان تراکنش‌هایی که در خود جای می‌دهد، به اندازه‌ای است که تا 30 میلیون گس مصرف شود. در واقع یک بلاک در اتریوم، حد گسی دارد که این حد پس از هاردفورک دو برابر شده است.
گس هدف یک بلاک 50 درصد و 15 میلیون گس در نظر گرفته شده است. اگر گس بلاک مورد استفاده در یک بلاک تایید شده بیشتر از گس هدف باشد، کارمزد پایه برای بلاک بعدی حداکثر تا 12.5 درصد افزایش می‌یابد و بالعکس. اگر بلاک به اندازه 50 درصد پر شده باشد، کارمزد پایه تغییری نمی‌کند. می‌توان گفت، کارمزد پایه به شلوغی شبکه بستگی دارد.
انعام که به آن کارمزد اولویت نیز گفته می‌شود، هزینه‌ی اضافی است که سبب می‌شود تراکنش شما سریع‌تر انجام شود. در حقیقت، این انعام است که شما به کارمزد پایه اضافه می‌کنید تا تراکنش شما جذاب و مورد توجه ولیدیتورها برای درج آن در بلاک بعدی قرار گیرد. ولیدیتورها می‌توانند ببینند که چه تراکنش‌هایی شامل انعام شده‌اند، بنابراین برای بدست آوردن پول بیشتر، تراکنش‌هایی با بیشترین انعام را زودتر انتخاب می‌کنند.
به عبارت ساده‌تر، کارمزد اولویت، به عنوان یک مشوق اقتصادی برای ولیدیتورهای اتریوم عمل می‌کند تا تراکنش شما را نسبت به تراکنش دیگران در اولویت قرار دهند. کارمزد اولویت مستقیما به خود ولیدیتورها می‌رسد.
فرض کنید در زمانی که تراکنش شما در حالت پندینگ (pending) یا تعلیق قرار دارد، شبکه شلوغ می‌شود و کارمزد پایه افزایش می‌یابد. در این صورت کارمزد واقعی تراکنش شما، کمتر از قیمتی است که از قبل تعیین و مشخص کرده‌اید و خطر گیر کردن و یا حتی ناموفق شدن تراکنش شما وجود دارد.
بنابراین یک متغیر به نام مکس فی، تحت EIP-1559 تعریف می‌شود که در حال حاضر بهترین روش برای تعیین حداکثر کارمزد است که چنین افزایشی را در کارمزد پایه پیش‌بینی می‌کند.
مکس فی توصیه شده هنگام انجام تراکنش، بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:
دو برابر کردن کارمزد پایه هنگام محاسبه مکس فی تضمین می‌کند که حتی اگر شش بلاک متوالی تا 100 درصد پر شده باشند، تراکنش شما شانس واجد شرایط شدن برای قرار گرفتن در یکی از این بلاک‌ها را دارد. طبق جدول زیر، به اندازه پر شدن 100 درصدی شش بلاک متوالی، طول می‌کشد تا هزینه پایه دو برابر شود.
در واقع مکس فی، از اینکه کارمزد تراکنش شما کمتر از واقع، قیمت‌گذاری شود، محافظت می‌کند. لازم به ذکر است که تراکنش شما در هر یک از این شش بلاک که گنجانده شود، باقیمانده مکس فی که مصرف نشده است، به شما برگردانده خواهد شد.
حال برای درک بهتر فرمول کارمزد تراکنش، یک مثال می‌زنیم:
فرض کنید شما قصد ارسال 1 اتریوم به دوست خودتان را دارید. میانگین حد گس یا گس لیمیت برای یک تراکنش ساده‌ی انتقال اتریوم را 21,000 واحد و کارمزد پایه را (gwei) 30 در نظر می‌گیریم. اما چون شما عجله دارید و می‌خواهید این یک اتریوم زودتر به مقصد برسد، 2 gwei نیز به عنوان کارمزد اولویت یا انعام اضافه می‌کنید. بنابراین کل هزینه ارسال به شرح زیر است:
از آنجایی که (ETH) 1 (gwei) = 0.000000001 بنابراین: (ETH) 0.000672 = 0.000000001 × 672,000 = کارمزد (بر حسب اتریوم) در زمان نگارش این مقاله 1.3 دلار است.
می‌توان گفت شما باید 1.0000672 = 1 + 0.000672 اتریوم برای تکمیل این تراکنش در کیف پول خودتان داشته باشید.
هنگامی که تراکنشی را روی بلاک‌چین اتریوم انجام می‌دهید، در واقع این تراکنش با سایر تراکنش‌ها برای ورود به بلاک بعدی و ارسال به شبکه برای تایید اعتبار رقابت می‌کند. اگر گروه زیادی از کاربران به یکباره سعی کنند معاملاتی را در شبکه انجام دهند، با شلوغی شبکه مواجه می‌شویم. می‌توانید تصور کنید که ولیدیتورها، فضای هر بلاک را به تراکنش‌کنندگان می‌فروشند. مسلما با شلوغ شدن شبکه یا به عبارتی با افزایش تقاضا، این فضا ارزش بیشتری می‌یابد؛ چراکه برخی از کاربران برای اینکه تراکنش آن‌ها مورد توجه ولیدیتورها قرار بگیرد، کارمزد یا به عبارتی انعام بیشتری را پیشنهاد می‌کنند. این امر سبب می‌شود که کارمزد یا گس فی، به طور تصاعدی و سرسام‌آوری با افزایش روبرو شود.
اینکه در چه زمانی از روز و هفته، تراکنش را انجام دهید، در هزینه کارمزد موثر است. معمولا زمانی که معامله‌گران در آمریکا در خواب هستند، کارمزدها در پایین‌ترین سطح و در طول روزهای کاری (همه روزها به جز شنبه و یکشنبه) در بالاترین سطح خود قرار دارد.
برای اجرای سریع‌تر، شما باید انعام بیشتری بپردازید تا تراکنش شما برای قرار گرفتن در بلاک برای ولیدیتورها جذاب به نظر برسد.
اگر در آن واحد، تراکنش‌های زیادی برای انجام شدن، ایجاد شده باشند؛ بدان معناست که تقاضا برای استفاده از فضای بلاک با افزایش روبرو شده است. بنابراین، کاربران باید مبالغ انعام بیشتری ارائه دهند تا سعی کنند از تراکنش‌های دیگر کاربران پیشی بگیرند. انعام بالاتر می‌تواند احتمال ورود تراکنش شما به بلوک بعدی را بیشتر کند.
اجتناب از پرداخت گس اتریوم در هنگام استفاده از بلاک‌چین اتریوم غیرممکن است، اما با این حال راه حل‌هایی وجود دارد که استفاده از آن‌ها می‌تواند، این پرداخت را برای شما ارزان‌تر تمام کند!
شما می‌توانید تراکنش خود را زمانی که افراد کمتری از شبکه استفاده می‌کنند، انجام دهید. بنابراین، اگر بتوانید زمانی را بیابید که تقاضای کمتری برای تعامل با شبکه اتریوم وجود داشته باشد، می‌توانید با کاهش کارمزد پایه‌ی تراکنش، کمتر برای گس هزینه کنید؛ چرا که کارمزد پایه، انعکاسی از میزان تقاضا یا شلوغی در شبکه است.
همانطور که گفتیم انعام یا کارمزد اولویت، یک هزینه اضافی است که شما به ولیدیتورها در ازای سریع‌تر انجام شدن تراکنش خودتان پرداخت می‌کنید. اگر تراکنش شما فوری نیست یا اصطلاحا به زمان حساس نیست و مایل به صبر کردن هستید، می‌توانید انعام را کاهش دهید تا در مجموع، گس کمتری بپردازید.
کیف پول‌ها معمولا به کاربران این امکان را می‌دهند که به راحتی هزینه‌های گس «آهسته»، «متوسط» و «سریع» را انتخاب کنند. دو سرعت اول برای کاربران معمولی که می‌توانند صبر کنند، منطقی است. در حالی که «سریع» گزینه معقول برای معامله‌گرانی است که باید بهترین قیمت‌های ممکن را در سریع‌ترین زمان ممکن اجرا کنند.
هر چه تراکنش‌های بیشتری که در ممپول (Mempool؛ یک نوع اتاق انتظار برای تراکنش‌هایی که در صف پردازش هستند، می‌باشد) قرار گرفته‌اند، افزایش یابد، شبکه شلوغ‌تر می‌شود. درست است که سرعت پردازش تراکنش در بلاک‌چین لایه یکی همچون اتریوم پایین است؛ اما با این حال اگر برای شما امنیت مهم است می‌توانید زمانی که دیگر بلاکچینهای لایه 1 همچون پالس چین خلوت‌تر است استفاده کنید. این شبکه یک کپی از شبکه اتریوم است و با این هدف آمده است تا فشار را از روی این شبکه شلوغ بردارد.
شبکه‌های لایه 2، نسخه‌های مقیاس‌پذیرتری از شبکه اتریوم هستند که هدفشان افزایش سرعت انجام تراکنش‌ها و همچنین تعداد تراکنش‌های قابل پردازش در واحد زمان است. با این حال باید بدانید که عملکرد لایه دوها نیمه متمرکز تا متمرکز است و این مساله بر خلاف ماهیت غیرمتمرکزی است که دستیابی به آن، عملا یکی از اهداف اصلی بلاک‌چین‌ها است. به طور مثال، شبکه آربیتروم (Arbitrum)، جزء لایه دوهای اتریوم محسوب می‌شود. بنیاد آربیتروم یک طرح پیشنهادی را به رای‌گیری گذاشته بود که یکی از موارد آن اختصاص 750 میلیون توکن ARB دیگر به خزانه‌ی این بنیاد بوده است. پس از آن تیم آربیتروم با واکنش‌های منفی اعضای جامعه روبرو شد؛ چراکه قبل از انجام فرایند رای‌گیری و بدون دریافت تاییدیه از آن‌ها، 50 میلیون توکن به خزانه‌ی آربیتروم منتقل شده بود. جامعه از این مساله انتقاد داشتند که چطور بنیادی که مدعی و مروج تمرکززدایی است، بدون توجه به اعضای جامعه خود، تصمیماتی را اتخاذ کرده است.
شبکه اتریوم یکی از شبکه‌های امنی است که پذیرش و محبوبیت آن با رشد فزاینده‌ای روبرو است. معامله‌گران در دنیای کریپتو، چه تازه وارد باشند چه باتجربه، نیاز دارند تا کارکرد و مفهوم کارمزد یا گس فی را درک کنند؛ چراکه این اصطلاح یکی از اجزای مهم شبکه‌ی اتریوم است. در این مقاله سعی کردیم که گس فی در اتریوم را از دیدگاه فنی و تئوری توضیح دهیم.
من در رشته متالوژی صنعتی تحصیل کردم. از سال 1401 تصمیم گرفتم در رسانه بلاک‌پست به تولید محتوا در مورد فناوری بلاک‌چین و صنعت جذاب ارزهای دیجیتال بپردازم. سعی میکنم تا ...
