ارز دیجیتالدر دنیای کریپتو منظور از مارکت کپ (Market Cap) معیاری است که برای سنجش ارزش بازار یک ارز دیجیتال استفاده میشود. امروزه بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه کار و گاهی حتی مجرب، بیش از چیزی که باید به این ابزار تکیه می‌کنند و آن را مبنای سرمایه‌گذاری خود قرار می‌دهند. در این مطلب قصد داریم که ببینیم که مارکت کپ چیست و چرا نمی‌تواند ابزار مفیدی برای ارزیابی دقیق ارزهای دیجیتال باشد.
بیشتر بخوانید: اثبات سهام چیست؟
مارکت کپ یا ارزش بازار(Market Cap) خلاصه شده‌ی عبارت «Market capitalization» است. این اصطلاح در اقتصاد برای سنجش ارزش کلی سهام یک شرکت به کار می‌رود. در دنیای رمزارزها، ادعا میشود که مارکت کپ «ارزش» کلی کوین‌های در گردش برای یک ارز به خصوص را نشان می‌دهد.
بسیاری از این شاخص برای تصمیم‌گیری راجع به سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. اما پس از آگاهی از نحوه محاسبه مارکت کپ و آشنایی با محدودیت‌های آن، متوجه خواهید شد که چرا نباید مارکت کپ مبنای تصمیم گیری شما باشد. در ادامه این مطلب به این موارد خواهیم پرداخت. ابتدا بیایید با نحوه محاسبه مارکت کپ شروع کنیم.
در حوزه ارزهای دیجیتال، اگر میزان عرضه در گردش یک ارز دیجیتال (تعداد توکن‌هایی که در بازار قابل معامله هستند) را در آخرین قیمتی که آن ارز در بازار معامله شده (قیمت فعلی) ضرب کنیم، مارکت کپ یا ارزش بازار این ارز بدست می‌آید.
مارکت کپ ارز A: (آخرین قیمت معامله شده ارز A) x (تعداد واحدهای در گردش در بازار برای ارز دیجیتال A)
برای مثال فرض کنید که آخرین قیمتی که یک ارز دیجیتال در آن معامله شده یا به عبارتی آخرین قیمت لحظه‌ای آن، ۵ دلار است و در حال حاضر ۷ میلیون واحد از این ارز در بازار موجود است. در این صورت مارکت کپ این ارز ۳۵ میلیون دلار خواهد بود. همانطور که مشاهده کردید نحوه محاسبه مارکت کپ خیلی راحت است و بسیاری از سایت‌های رتبه‌بندی همچون کوین‌گکو Coin Gekco و کوین مارکت کپ Coin Market Cap، ارزش بازار ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهند.
اما یک مشکل بزرگ وجود دارد، مفهوم مارکت کپ اطلاعات مفیدی برای اینکه «ارزش واقعی» یک ارز دیجیتال را ارزیابی کنیم، ارائه نمی‌دهد. این معیار یک حس کاذب از ارزش را القا می‌کند. بنابراین تکیه بر شاخص ارزش بازار برای شناسایی اهداف سرمایه گذاری، می‌تواند نتایج نامطلوبی به همراه داشته باشد و منجر به از بین رفتن سرمایه شما شود.
مارکت کپ تنها نشان می‌دهد که مردم چقدر حاضرند برای یک ارز دیجیتال، پول پرداخت کنند و این مساله هیچ ارتباطی با «ارزش واقعی» رمزارزی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید، ندارد. استفاده از ارزش بازار به عنوان معیاری برای ارزیابی ارزهای دیجیتال به مثابه این است که یک کتاب از روی جلد آن قضاوت کنید!
نظر به این نکات، مارکت کپ به تنهایی نمی‌تواند نشان دهد که یک پروژه کریپتو تا چه حد سالم و قابل اعتماد است و آیا آینده روشنی پیش روی آن قرار دارد یا خیر. به همین دلیل سرمایه‌گذاران حرفه‌ای این شاخص را چندان مهم نمی‌دانند و از ابزارهای دقیق‌تری برای شناسایی پروژهای ایده‌آل استفاده می‌کنند. البته باید بگوییم که مارکت کپ استیبل کوین‌های متمرکز مهم است.
بیشتر بخوانید: استیبل کوین چیست؟
همانور که می‌دانید استیبل کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که قیمت آنها نسبت به یک دارایی ثابت است. برای این پایداری و ثابت نگهداشتن قیمت باید ذخایری را به عنوان پشتوانه نگهداری کرد. به طور مثال، شرکت تتر لیمیتد سعی می‌کند تا قیمت هر واحد تتر، برابر با 1 دلار آمریکا باشد. بنابراین اگر بخواهد 1 میلیارد واحد از این استیبل کوین تولید و به بازار عرضه کند، باید دارایی‌هایی به ارزش 1 میلیارد دلار به عنوان ذخیره نگهداری کند تا این تترها، وابستگی قیمتی خودشان به دلار آمریکا (با نسبت 1:1) را حفظ کنند.
پس نتیجه می‌گیریم، برخلاف سایر ارزهای دیجیتال مارکت کپ استیبل کوین‌های متمرکز مهم است؛ به عبارتی، شرکت‌های صادرکننده این نوع استیبل کوین‌ها باید در گزارش اثبات ذخایر خود، به اثبات برسانند که به همان اندازه ارزش بازار استیبل کوین، ذخایری از دارایی‌های مختلف نگهداری می‌کنند تا از قیمت پشتیبانی کنند.
بیشتر بخوانید: چرا مارکت کپ یک معیار ارزش‌گذاری بیهوده و خطرناک در بازار ارزهای دیجیتال است؟
در اینجا عوامل موثر بر مارکت کپ را مرور می‌کنیم:
عرضه در گردش (Circulating Supply) تعداد توکن‌هایی است که در حال حاضر در بازار موجود و قابل معامله هستند. این شاخص با عرضه کل (Total Supply) تفاوت دارد. عرضه کل؛ علاوه بر توکن‌های در گردش، توکن‌هایی که استیک شده‌اند و یا توکن‌هایی که در قرارداد هوشمند یک پروژه قفل شده‌اند و به مرور زمان آزاد و به بازار عرضه می‌شوند را نیز درنظر می‌گیرد.
با این حال، با فرض قیمت ثابت برای یک ارز دیجیتال، هرچه تعداد واحدهای ایجاد شده برای این ارز بیشتر باشد، طبیعتا مارکت کپ آن نیز افزایش می‌یابد. پروژههای کلاهبرداری زیادی وجود داشتند که بدون هیچ توکنومیک یا ساختار اقتصادی اصولی، تعداد زیادی ارز تولید کردند تا از این طریق عرضه در گردش را افزایش دهند.
در مارکت کپ، قیمت هر توکن با توجه به معاملات لحظه‌ای آن توکن تعیین میشود. به همین دلیل کوچک‌ترین نوسانات در قیمت یک توکن که به خصوص اگر عرضه در گردش بالایی نیز داشته باشد، می‌تواند تاثیر بزرگی بر ارزش بازار آن پروژه داشته باشند و این یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث بی ثباتی مارکت کپ و عدم کارایی آن در کریپتو میشود.
همانطور که پیش‌تر گفتیم مارکت کپ بنابر آخرین معاملات انجام شده در بازار محاسبه میشود. در نتیجه تحولات هیجانی بازار و خرید و فروش احساسی تریدرها می‌تواند به شدت مارکت کپ را تحت تاثیر قرار دهد. هر زمان که تقاضا برای یک ارز دیجیتال بیشتر شود، قیمت و به دنبال آن مارکت کپ نیز افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.
یا برعکس، اگر به هر دلیلی تقاضا برای یک توکن به طور ناگهانی کاهش پیدا کند و با افت قیمت مواجه شود، مارکت کپ آن نیز به شدت پایین می‌آید. به همین دلیل توصیه میشود که مارکت کپ را به عنوان ابزار کلیدی در ارزیابی‌های خود استفاده نکنید؛ چرا که همانطور که گفتیم، این شاخص به شدت به تغییرات لحظه‌ای واکنش نشان می‌دهد و نمی‌تواند تخمین دقیقی از ارزش واقعی یک پروژه ارائه دهد.
حال می‌خواهیم مهم‌ترین نقاط ضعف مارکت کپ در سنجش ارزش واقعی یک ارز دیجیتال را بررسی کنیم و ببینیم چرا افراد متخصص در این حوزه از استفاده از این ابزار پرهیز می‌کنند:
ارزش بازار یا مارکت کپ فقط قیمت کل توکن‌های در گردش را در یک لحظه خاص از زمان نشان می‌دهد. توجه داشته باشید که قیمت یک توکن با ارزش واقعی آن کاملا متفاوت است. یک پروژه ممکن است آینده درخشانی داشته باشد اما به دلیل حجم پایین معاملات یا افت لحظه‌ای قیمت توکن آن، مارکت کپ آن عدد کوچکی را نشان دهد و باعث گمراهی سرمایه گذاران کم تجربه شود. از سوی دیگر ممکن است یک پروژه بی‌ارزش به دلیل دستکاری افراد سودجو، مارکت کپ بالایی پیدا کند و به یک طعمه برای بلعیدن سرمایه کاربران ناآگاه تبدیل شود.
از طرفی، یک پروژه می‌تواند به راحتی یک ارز دیجیتال با یک عرضه هنگفت ایجاد کند. به طور مثال، شما می‌توانید در عرض چند ساعت، یک ارز بسازید و از آن 10 میلیارد واحد مینت یا تولید کنید. سپس، از کسی بخواهید که یک واحد از ارز شما را به قیمت 1 دلار از شما خریداری کند. این مساله سبب میشود که ارز شما، مارکت کپ 10 میلیارد دلاری بدست آورد و افراد گمان کنند که این عدد نشان‌دهنده‌ی این است که این ارز دیجیتال، پروژه آینده‌داری برای سرمایه‌گذاری است. اما آیا 10 میلیارد دلار در این ارز سرمایه‌گذاری شده است؟
احتمالا اکنون متوجه شده باشید که ارزش بازار نمی‌تواند نشان دهد که مقدار پول واقعی که روی ارزها سرمایه‌گذاری شده است.
مارکت کپ فقط تعداد توکن‌های موجود در بازار را مبنای محاسبات قرار می‌دهد و مواردی مانند توکن‌های استیک شده و یا آزاد نشده را نادیده می‌گیرد. این یکی دیگر از معایب مارکت کپ است که باعث میشود تخمینی که با استفاده از این شاخص به دست می‌آید، دقت لازم را نداشته باشد.
برخی پروژه‌ها، از معاملات جعلی استفاده می‌کنند تا بازار را دستکاری کنند. این امر گاها سبب میشود تا قیمت یک توکن و به دنبال آن مارکت کپ به طور مصنوعی افزایش یابد. هدف از این کار این است که بنیان‌گذاران، پروژه خودشان را بزرگ‌تر از چیزی که هستند، جلوه دهند تا بدین نحو، کاربران را فریب دهند.
هنگام ارزش‌گذاری یک پروژه رمزارزی، پارامترهای زیادی همچون فناوری و زیرساخت، کیفیت پروژه و کاربرد آن، تیم پشت پروژه نیز باید درنظر گرفته شود که هیچ یک از موارد ذکرشده در فرمول محاسبه مارکت کپ گنجانده نشده‌اند. ارزش بازار به راحتی می‌تواند توسط تیم پروژه‌ها دستکاری شود تا اعدادی اغراق آمیزی و به شدت گمراه کننده بدست آید. رقم‌های چند میلیون و یا حتی چند میلیارد دلاری که سبب توهم سرمایه‌گذاران ناآگاه در مورد ارزشمند بودن یک پروژه میشود.
متاسفانه این ابزار نمی‌تواند «ارزش ذاتی» یک ارز دیجیتال را برای سرمایه‌گذاران مشخص کند. در واقع، ارزش بازار هیچ بینشی در مورد ارزشمند بودن یک پروژه ارائه نمی‌هد. از این رو، به جز چند مورد خاص همچون تعیین میزان ذخایر لازم برای استیبل کوین‌ها، کاربرد خاصی ندارد و حتی می‌توان گفت بسیار خطرناک و گمراه‌کننده نیز می‌باشد. به همین دلیل است که توصیه میشود به اطلاعاتی که از طریق مارکت کپ به دست می‌آید چندان اعتماد نکنید و از ابزارهای جایگزین برای تحلیل و بررسی عمیق پروژههای رمزارز استفاده نمایید.
با این وجود، متاسفانه هنوز بسیاری از فعالان بازار از مارکت کپ برای تصمیم‌گیری راجع به خرید یا فروش یک توکن استفاده می‌کنند. اما به دلیل دقت پایین مارکت کپ و سهولت دستکاری آن و دیگر محدودیت‌هایی که در ادامه به آن اشاره کردیم، تکیه بر مارکت کپ برای تصمیم گیری در بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند به تصمیمات اشتباهی منجر شود.
یکی دیگر از مفاهیم مربوط به مارکت کپ، مارکت کپ کل یا Total Market Cap است. منظور از مارکت کپ کل در کریپتو، مجموع مارکت کپ تمامی ارزهای دیجیتال موجود در بازار است. در واقع مارکت کپ کل یعنی ارزش کلی بازار کریپتو با تمام پروژههای موجود در این بازار.
برای محاسبه مارکت کپ کل، ابتدا مارکت کپ تمامی ارزهای مورد نظر محاسبه میشود و سپس این اعداد با هم جمع می‌شوند تا مارکت کپ کل به دست بیاید. مارکت کپ کل عموما برای به دست آوردن یک تخمین کلی از بزرگی صنعت کریپتو و مقایسه پروژههای مختلف با یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرچند همانطور که بارها تاکید کردیم، از آنجایی که مارکت کپ ابزار قابل اعتمادی برای ارزیابی یک پروژه نیست، مارکت کپ کل نیز به تنهایی نمی‌تواند شاخص کافی برای تحلیل بازار باشد.
در دنیای کریپتو مارکت کپ عددی است که با ضرب تعداد سکه‌های در گردش یک ارز دیجیتال در آخرین قیمت هر سکه آن به دست می‌آید. اما بر خلاف تصور رایج، شاخص مارکت کپ که به آن شاخص ارزش بازار هم می‌گویند اطلاعات مهمی در اختیار ما قرار نمی‌دهد. در این مطلب سعی کردیم علاوه بر توضیح مفهوم مارکت کپ، نقاط ضعف و محدودیت‌های آن را که سبب میشود نتوان از آن به عنوان ابزاری برای ارزیابی یک ارز دیجیتال استفاده کرد، به طور مفصل مرور کنیم.
سارا سادات زینالی مدیر دیجیتال مارکتینگ هستم دارای مدرک کارشناس ارشد مدیریت فناوری اطلاعات (گرایش کسب و کار الکترونیک) از دانشگاه الزهرا می‌باشم. من همیشه دنبال ...
