آموزش تحلیل تکنیکالاگر اکنون در حال خواندن این متن هستید، به این معنا است که در بازارهای مالی فعالیت دارد و احتمالا در معاملات‌تان متحمل ضررهای نامعقول شده‌اید و اکنون به دنبال راه حلی برای جلوگیری از این اتفاق هستید.
برای اینکه در یک بازار مالی موفق شوید، باید در درجه اول، مبانی بقاء در این نوع بازارها را بدانید. یکی از اصول بقاء در بازارهای مالی، رعایت مدیریت ریسک و مشخص کردن حد ضرر (Stop loss) برای معاملات است که مرز بین معامله‌گران مبتدی و حرفه‌ای را مشخص می‌کند.
در این مقاله قرار است به طور مختصر و مفید به مقوله حد ضرر بپردازیم و بیاموزیم که چگونه باید مقدار ضرر را برای معاملات مشخص کنیم تا کمترین میزان ریسک را داشته باشیم.
به زبان ساده، حد ضرر آن قیمتی است که اگر نمودار به آن ناحیه برسد، تحلیل‌تان دیگر معتبر نیست، در نتیجه باید شکست را پذیرفت و از معامله با ضرر خارج شد.
به عنوان مثال شما ارزی را در قیمت 10 دلار خریده‌اید و معتقدید که قیمت در آینده افزایش خواهد یافت. حال اگر در روزهای آتی نمودار بر خلاف انتظار عمل کند، قیمت کاهش یابد و معامله شما با ضرر همراه شود، شما باید قیمتی را به عنوان حد ضرر مشخص کنید تا از معامله خارج شده و از ضررهای بیشتر جلوگیری کنید.
البته مسئله‌ی اصلی مشخص کردن حد ضرر نیست، بلکه اجرا و متعهد بودن به حد ضرر است که بسیار چالش برانگیز بوده و تفاوت معامله‌گر مبتدی و حرفه‌ای را رقم می‌زند. پایبند بودن به حد ضرر از این رو دشوار است که در هنگام فعال شدن حد ضرر، دچار احساس امید واهی خواهید شد و احتمالا با خود خواهید گفت: «هر لحظه ممکن است نمودار برگردد و در جهت انتظار من حرکت کند و ضرر‌هایم را جبران کند، حتی شاید به سود هم برسم.» در حالی که واقعیت این چنین نیست و صبر کردن در چنین شرایطی در اکثر مواقع (نه تمام موارد) باعث ضرر بیشتر خواهد شد.
تمام معامله‌گران با این احساسات درگیر هستند اما عده‌ای کمی از معامله‌گران هستند که می‌توانند این احساسات را مدیریت کنند و به حد ضرر خود پایبند بمانند.
استاپ لاس صرفا برای یک نوع از معامله خاص یا سرایط خاص نیست. بلکه شما به عنوان معامله‌گر برای حفظ اصل سرمایه خود، در تمام معاملات اسپات و یا فیوچرز (آتی) و با هر حجمی از سرمایه از استاپ لاس استفاده کنید و به آن پایبند باشید. یادتان باشد هرگاه نمودار به حد ضرر یا استاپ لاستان رسید، تمام احساسات گوناگون را کنار بگذارید و ضرر را بپذیرید. البته شما به یکباره نمی‌توانید به این درجه از کنترل احساسات دست بیابید. از همین رو در زمان آموزش و یادگیری باید این مورد را بارها تمرین کرده باشید. همچنین توصیه می‌شود در ابتدای ورود به دنیای معامله‌گری ابتدا با سرمایه بسیار کم کار کنید و فعال شدن حد ضرر و حد سود را تمرین کنید تا در آینده با این موارد از نظر احساسی مشکلی نداشته باشید.
حد ضرر به طور کلی به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد. از عوامل تاثیرگذار بر استاپ لاس می‌توان به سطوح حمایت و مقاومت، تایم فریم آن سطوح، نحوه ترسیم صحیح یا اشتباه سطوح، میزان ریسک پذیری معامله‌گر، میزان کل سرمایه و سرمایه اختصاص داده شده به هر معامله، سطوح فیبوناچی، الگوهای کلاسیک و …اشاره کرد. اما مهمترین عاملی که باعث تعیین درست و صحیح استاپ لاس یا حد ضرر می‌شود، تسلط معامله‌گر بر یک سبک تحلیلی و ترسیم صحیح سطوح است.
به عبارت دیگر اگر شما تحلیل درست و منطقی از نمودار نداشته باشید و همچنین سطوح حمایت و مقاومت، خطوط روند و … را به درستی ترسیم نکرده باشید، قطعا حد ضررتان در محل نا مناسبی قرار خواهد گرفت. در این شرایط ریسک معامله شما افزایش پیدا خواهد کرد و احتمالا مجبور خواهید شد ضرر زیادی را برای هر معامله تحمل کنید.
از یک دیدگاه می‌توان حد ضرر را به سه دسته حد ضرر روانی که میزان تحمل ضررِ هر فرد است و برای هر شخص متفاوت است، حد ضرر تکنیکال که بر اساس تکنیک‌ها و اصول تحلیل تکنیکال مشخص می‌شود و حد ضرر زمانی که از خواب سرمایه جلوگیری می‌کند دسته بندی کرد.
همچنین حد ضررها را می‌توان از نظر میزان حجم خروج سرمایه نیز به سه دسته حد ضرر کامل، حد ضرر جزئی و حد ضرر متحرک دسته بندی کرد که هر کدام برای شرایط خاصی کاربرد دارند و می‌توانند برای معامله‌گر مفید باشند.
حد ضرر کامل ساده‌ترین نوع حد ضرر است. در این نوع، زمانی که قیمت به حد ضرر می‌رسد، باید تمام مبلغ موجود در معامله را با ضرر از معامله خارج کرد.
به عنوان مثال، 500 عدد ارز X را در قیمت 2 دلار خریداری کرده‌اید. حد ضررتان را نیز در قیمت 1.90 دلار قرار داده‌اید. زمانی که قیمت به حد ضررتان رسید، باید تمام آن 500 عدد ارز X را در قیمت 1.90 دلار بفروشید و به طور کامل از معامله خارج شوید.
در این مدل از حد ضرر باید دو یا چند نقطه را در قیمت‌های مختلف، به عنوان حد ضرر مشخص کنید. بر خلاف حد ضرر کامل، در حد ضرر جزئی تمام سرمایه را در یک نقطه از معامله خارج نمی‌کنید. بلکه در هنگام باز کردن معامله مشخص می‌کنید که چه مقدار از سرمایه در زمان فعال شدن هر یک از حد‌ضرر‌ها از معامله خارج خواهد شد.
به عنوان مثال 500 عدد از ارزی را خریداری کرده‌اید و دو نقطه را به عنوان حد ضرر مشخص کرده‌اید که اگر قیمت به هر یک از حد ضررها برسد، 250 عدد از ارزهای خریداری شده را با ضرر از معامله خارج می‌کنید.
زمانی از این نوع حد ضرر استفاده می‌کنیم که بین ادامه ریزش و یا برگشت قیمت در نقطه حد ضرر، مردد هستیم. یعنی هم این احتمال وجود دارد که بعد از فعال شدن حد ضرر، نمودار در جهت تحلیل حرکت کند و معامله وارد سود شود. همچنین ممکن است نمودار بر خلاف جهت تحلیل حرکت کند و میزان ضرر را افزایش دهد. با قرار دادن حد ضرر جزئی می‌توانید هم ریسک وارد بر کل حجم معامله را کاهش دهید و هم از سود‌های احتمالی جا نمانید.
حد ضرر متحرک، شناور یا دنبال کننده نوعی از حد ضرر است که در زمان سود ده بودن معامله کاربرد دارد و از سود شما محافظت می‌کند.مفهوم تریل کردن را با ذکر مثالی بررسی خواهیم کرد.
به عنوان مثال تصور کنید یک معامله خرید باز کرده‌اید و آن معامله وارد سود می‌شود. اکنون برای آن‌که سودتان را از دست ندهید و معامله‌تان وارد ضرر نشود، از تریلینگ استاپ استفاده می‌کنیم.
بدین صورت که عددی را به عنوان درصد تریلینگ مشخص می‌کنیم. این عدد نشان دهنده اختلاف قیمت لحظه‌ای ارز و حد ضرر شما است. مثلا 5 درصد را مشخص می‌کنیم. با افزایش قیمت لحظه‌ای، سطح حد ضرر نیز افزایش می‌یابد، طوری که فاصله 5 درصدی حد ضرر با قیمت لحظه‌ای حفظ می‌شود. اما در زمان کاهش قیمت، حد ضرر در آخرین نقطه‌ای که حرکت کرده است، ثابت می‌ماند و تغییری نمی‌کند.
محل قرار دادن حد ضرر (استاپ لاس (Stop loss) یا اس ال (SL)) یکی از چالش برانگیزترین موضوعات معامله‌گری است زیرا اگر حد ضررتان در مکان نامناسبی قرار داشته باشد، بازار به راحتی حد ضررتان را فعال می‌کند و شما را از معامله خارج خواهد کرد.
در ادامه نحوه قرار دادن حد ضرر را بر اساس نمودارها و تحلیل تکنیکال شرح خواهیم داد اما پیش از آن که شروع کنیم، این نکته مهم را به یاد داشته باشید که میزان حد ضررتان نباید از 5 تا 10 درصد سرمایه درگیر در آن معامله و یا 1 تا 2 درصد کل سرمایه بیشتر شود.
به عنوان مثال اگر شما 1000 دلار سرمایه دارید و برای یک معامله 100 دلار سرمایه در نظر گرفته‌اید، حد ضرر شما نباید بیشتر از 10 درصد آن معامله (10 دلار) و یا نهایتا 2 درصد سرمایه کل (20 دلار) بیشتر شود.
این اعداد و محدود کردن میزان ضرر برای آن است که در یک معامله، میزان سرمایه زیادی را از دست ندهید و برای سایر معاملات و جبران ضررهای احتمالی، سرمایه پس انداز داشته باشید. این اعداد کم ریسک‌ترین حالت را برای شما ایجاد می‌کند اما این اعداد می‌توانند متناسب با هر شخص بنا بر تجربه و میزان ریسک‌پذیری تغییر کنند.
رایج‌ترین و ساده‌ترین نوع قرار دادن حد ضرر، استفاده از سطوح حمایت و مقاومت است. مهمترین بخش استفاده از این نوع حد ضررها، شناخت درست سطوح حمایت و مقاومت و تایم فریم آن‌ها است. همچنین باید این سطوح را به درستی ترسیم کنید.
برای قرار دادن حدضرر بر اساس سطوح حمایت و مقاومت کافیست پس از ترسیم این سطوح، حد ضرر خود را کمی دورتر از این سطوح قرار دهید. فقط باید به این نکته توجه کنید که میزان ضررتان نباید از 2 درصد کل سرمایه و یا حداکثر 10 درصد سرمایه آن معامله بیشتر شود.
به یاد داشته باشید که نقطه ورود و حد ضرر را حتما باید قبل از ورود به معامله تعیین کنید و سپس وارد معامله شوید.
بیشتر بخوانید: آموزش گام به گام ترسیم سطوح حمایت و مقاومت
استفاده از ابزارهای فیبوناچی اصلاحی و یا فیبوناتچی اکستنشن، یکی دیگر از روش‌هایی است که می‌توان بر اساس آن‌ها حد ضرر را مشخص کرد. روش کار با این ابزارها اینگونه است که پس از تحلیل و یافتن نقاط ورود، ابزار فیوناچی ترسیم می‌کنید. اگر نقطه ورودتان در حوالی یکی از سطوح فیبوناچی قرار داشت، می‌توان حد ضرر را کمی پایین‌تر از آن سطح و یا زیر سطح بعدی قرار داد. این میزان ضرر نباید از اعداد گفته شده (2 درصد کل سرمایه و یا 10 درصد سرمایه آن معامله) بیشتر شود.
یکی از تکنیک‌های بسیار جذاب برای یافتن نقاط حد ضرر بهینه و مطمئن، کمک گرفتن از اندیکاتور ATR یا Average True Range می‌باشد. برای استفاده از این اندیکاتور کافی است پس از یافتن نقاط حمایت یا مقاومت، عدد مربوط به ATR با دوره 14 یا 28 روزه را بخوانید و به اندازه عدد ATR از سطح حمایت و یا مقاومت فاصله بگیرید. آن جا محل قرار دادن حد ضرر شماست. فقط باید به یاد داشته باشید که در این روش سطوح حمایت و مقاومت باید به دقت ترسیم شوند.
به عنوان مثال، نقطه‌ای حمایتی را برای خرید انتخاب کرده‌اید. کفِ سطح حمایتی شما قیمت 100 دلار است و ATR عدد 1.2 را نشان می‌دهد. حال کافی است به اندازه 1.2 از قیمت 100 دلار پایین‌تر بیایید که قیمت 98.8 دلار می‌شود. این عدد حد ضرر شما خواهد بود. حال اگر می‌خواهید جوانب احتیاط را رعایت کنید، می‌توانید حد ضررتان را کمی پایین‌تر از 98.8 دلار قرار دهید.
این نکته را به خاطر داشته باشید که هیچ قانون مشخص و ثابتی برای تعیین حد ضرر و مدیریت آن وجود ندارد. اما در ادامه برخی از نکات و کاربردهای حد ضرر را بررسی خواهیم کرد.
یکی از کاربردهای به شدت مهم حد ضرر، محاسبه نسبت سود به زیاد یا Reward/Risk است. نسبت سود به زیان بیان می‌کند که به ازای میزان ضرری که که برای خود مشخص کرده‌اید، قرار است چه مقدار سود به دست بیاورید.
برای محاسبه نسبت سود به زیان، باید مقدار حد سود را به مقدار حد ضرر تقسیم کنید. عدد به دست آمده حداقل باید 2 یا 3 باشد. هر چقدر این عدد بزرگتر باشد نشان دهنده ارزنده بوده آن موقعیت معاملاتی است. البته نکته قابل توجه این است که باید میزان حد ضرر و حد سود را متناسب با سبک تحلیلی و کاملا اصولی انتخاب کنید.
به عنوان مثال اگر نقطه ورودی که انتخاب کرده‌اید 100 دلار باشد، حد سودتان 120 دلار و حد ضررتان 95 دلار باشد، نسبت سود به ضررتان با تقسیم 20 (حد سود منهای نقطه ورود) بر 5 (نقطه ورود منهای حد ضرر) به دست خواهد آمد که عدد 4 می‌باشد. یعنی میزان سودتان در این معامله 4 برابر میزان ریسک و یا ضررتان است.
اگر نسبت سود به ضررتان کمتر از 2 شد، به هیچ عنوان حق ورود به آن معامله را ندارید زیرا ریسک آن معامله بسیار زیاد است. پس فقط می‌توان وارد معاملاتی شد که نسبت سود به زیان آن‌ها حداقل 2-3 و یا بالاتر باشد.
یکی از مهمترین نکاتی که باید در مورد حد ضرر بدانید، این است که به هیچ عنوان نباید در زمانی که معامله‌تان در ضرر است، حد ضررتان را جا به جا کنید و به این امید باشید ممکن است در آینده نمودار در جهت تحلیل‌تان حرکت کند.
اما زمانی که معامله‌تان وارد سود شد، می‌توانید حد ضرر خود را به نقطه ورود منتقل کنید تا اگر بازار در خلاف تحلیل حرکت کرد، معاملهای که سود ده بوده است، وارد ضرر نشود. این تکنیک به نام ریسک فری کردن ( Risk Free) بین معامله‌گران معروف است.
به عنوان مثال نمودار بر روی سطح حمایتی قرار دارد و موقعیت برای معامله خرید مناسب است. قیمت ورود 10 دلار، حد ضرر 8.5 دلار و حد سود 15 دلار است که نسبت سود به زیان این موقعیت حدود 3.3 است که مناسب ورود می‌باشد . اکنون قیمت افزایش یافته و به 12 دلار رسیده است. حال می‌توان حد ضرر را از 8.5 دلار به 10 دلار منتقل کرد تا از ضرر احتمالی جلوگیری کرد. حتی با افزایش قیمت بیشتر (مثلا به 14 دلار)، می‌توان حد ضرر را به مجددا بالاتر (مثلا 12 یا 13 دلار) آورد.
شاید بتوان گفت حد ضرر یکی از مهمترین پارامترهای هر معاملهای است که تفاوت بین بازنده‌ها و برنده‌ها را مشخص می‌کند. به یاد داشته باشید که در زمان زیان ده بوده معاملات، هرگز اجازه جابجایی حد ضرر را ندارید و همچنین باید همیشه در تمام معاملات اعم از اسپات یا فیوچرز، حد ضرر را رعایت کنید.
در آخر باید به این نکته نیز اشاره شود که مشخص کردن حد ضرر کاملا بستگی به روش تحلیلی و استراتژی معاملاتی شما دارد و روش‌های معرفی شده در این مقاله صرفا روش‌های عمومی یا کلی هستند.
مهندسی عمران خوندم و طی دوران تحصیل وارد بازارهای مالی شدم. کم و بیش 10 سالی هست که در بازارهای مالی فعالیت دارم و شغل اصلیم محسوب میشه و حدود 4 5 سالی هم میشه که با ...
