صرافی یونی سواپ (Uniswap) چیست؟ آموزش کار با صرافی یونی سواپ

در دنیایی که فناوری بلاک‌چین در حال تغییر چشمگیر است، صرافی‌های غیرمتمرکز نقش مهمی در ترویج آن ایفا می‌کنند. این صرافی‌ها، با توجه به مزایایی مانند حفظ حریم خصوصی و کاهش وابستگی به نهادهای مرکزی، در حال رشد بوده و به تدریج جایگزین صرافی‌های متمرکز می‌شوند. یکی از این صرافی‌های غیرمتمرکز که در مقاله حاضر مورد بررسی قرار می‌گیرد، یونی‌سواپ است. یونی‌سواپ، که بر پایه شبکه اتریوم فعالیت می‌کند، با استفاده از یک معادله خاص برای خودکارسازی، تجربه‌ای جدید در عرصه معاملات رمزنگاری‌شده ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی جامع یونی‌سواپ، از ایده‌ها و اهداف آن گرفته تا نحوه عملکرد و به روزرسانی‌ها و همچنین معرفی توکن خاص این صرافی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با یونی‌سواپ، یکی از مهم‌ترین بازیگران در عرصه بلاک‌چین، بیشتر آشنا شوید.

یونی سواپ چیست؟

یونی‌سواپ، یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که بخش مهمی از اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) را تشکیل می‌دهد. در این صرافی، مبادله ارزهای دیجیتال با استفاده از سیستم بازارسازی خودکار (AMM) انجام می‌شود. این امکان باعث می‌شود که کاربران بتوانند با حفظ حریم شخصی، معاملات همتابه‌همتا (P2P) را انجام دهند.

یونی‌سواپ، که بر پایه شبکه اتریوم فعالیت می‌کند، یک رویکرد متفاوت نسبت به صرافی‌های سنتی متمرکز (CEX) دارد. در صرافی‌های متمرکز، کاربران باید به واسطه‌ها اعتماد کنند، اما در یونی‌سواپ، قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) نقش واسطه‌ها را ایفا می‌کنند.

یونی‌سواپ یک پروژه متن باز بوده و همه به کدهای برنامه‌نویسی آن در گیت‌هاب دسترسی دارند؛ این امکان باعث می‌شود که یونی‌سواپ یکی از پروژه‌های شفاف و قابل اعتماد در عرصه بلاک‌چین باشد.

یونی سواپ با چه ایده و هدفی ارائه شده است؟

ایده پروژه یونی سواپ، در سال ۲۰۱۶ توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، بنیان‌گذار اتریوم، مطرح شد. سپس، در سال ۲۰۱۷، هیدن آدامز (Hayden Adams)، با الهام از این ایده و تبدیل آن به واقعیت گام به عرصه نهاد.

در نوامبر ۲۰۱۸، آدامز با دریافت حمایت‌های مالی قابل توجه از سوی بنیان‌گذاران اتریوم، یونی سواپ را راه‌اندازی نمود. این بستر به سرعت مورد استقبال قرار گرفت و حجم قابل توجهی از معاملات را به خود اختصاص داد.

از آن زمان تا به حال، این صرافی دو بار به‌روزرسانی شده و نسخه‌های V2 و V3 برای یونی سواپ ارائه شده است. در این نسخه‌های جدید، علاوه بر رسیدگی به مشکلات نسخه‌ی اولیه، امکانات تازه‌ای به زیرساخت‌های یونی سواپ اضافه شده است.

صرافی یونی سواپ چگونه کار می‌کند؟

از آنجایی که یونی سواپ به‌صورت غیرمتمرکز کار می‌کند، پس در آن خبری از فرایند لیست شدن توکن جدید نیست. استخر نقدینگی (Liquidity Pool) در یونی‌سواپ یکی از اجزای مهم این صرافی است. در حقیقت هر توکن ERC-20 در یونی سواپ قابل ترید است به شرطی که حداقل یک استخر نقدینگی برایش موجود باشد.

به تامین‌کنندگان نقدینگی، به ازای ورود سرمایه به استخر، توکن LP (Liquidity Provider Token) اعطا می‌شود. این توکن، نشان‌دهنده‌ی سهم تامین‌کننده از استخر است.

روشی که یونی‌سواپ برای حل مشکل نقدینگی پیش گرفته، استفاده از یک پروتکل نقدینگی خودکار است. کاربران با سرمایه‌گذاری در این استخرها به عنوان تامین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Provider)، سهمی از کارمزدهای معاملات را دریافت می‌کنند.

همچنان‌که محبوبیت استخر نقدینگی و کشت سود (Yield Farming) در سال ۲۰۲۰ به طور چشمگیری افزایش یافت، یونی سواپ نیز رشد مشابهی را تجربه کرد؛ زیرا بسیاری از بسترهای امور مالی غیر متمرکز به ارائه‌دهندگان نقدینگی یونی سواپ اجازه می‌دهند تا از توکن‌های LP خود کسب سود کنند. این امکان باعث شده است که یونی سواپ از نظر ارزش کل قفل شده (TVL) به یکی از صرافی‌های پیش‌رو در صنعت بلاک‌چین تبدیل شود.

چطور می‌توان از یونی سواپ استفاده کرد؟

• برای ورود و استفاده از یونی سواپ ابتدا وارد اپلیکیشن یا سایت uniswap.org می‌شویم.

• گزینه اتصال به کیف پول (Connect to a wallet) را انتخاب و یکی از کیف پول‌های سازگار با یونی سواپ مانند متامسک (Metamask) را متصل می‌کنیم.

• توکن‌های مورد نظر برای فروش و خرید را انتخاب می‌نماییم.

• سپس با زدن گزینه Swap، پیش نمایش تراکنش نشان داده می‌شود.

• با بررسی و تایید صحت اطلاعات تراکنش‌، گزینه Confirm Swap را زده و معامله را تایید می‌کنیم.

اکنون تراکنش پردازش شده و بعد از مدت زمان کوتاهی روی بلاک‌چین اتریوم نیز تایید می‌شود. در وب‌سایت Etherscan.io می‌توان وضعیت تراکنش را پیگیری نمود.

توکن یونی چیست؟

توکن یونی (UNI) در سال 2020 عرضه شد و نه تنها به عنوان یک ارز معاملاتی کاربرد دارد، بلکه به عنوان یک وسیله برای ایجاد انگیزه و مشارکت در اکوسیستم یونی‌سواپ نیز عمل می‌کند.

این توکن به کاربران امکان می‌دهد تا نقشی فعال در شکل‌گیری و آینده این بستر داشته باشند. البته تیم یونی‌سواپ، حجم چمشگیری از توکن یونی را در دست دارند؛ بنابراین، عملا قدرت تصمیم‌گیری و تاثیر نهایی در دست تیم پروژه قرار دارد.

یونی در واقع یک توکن حاکمیتی است که به دارندگان حق رای برای تغییر در پروتکل‌های یونی سواپ را داده و می‌تواند برای مشارکت در حاکمیت صرافی، ایجاد استخر‌های نقدینگی جدید، افزایش نقدینگی موجود و دریافت پاداش‌های مختلف استفاده شود.

مزایای یونی سواپ

در کل، یونی سواپ ابزار قدرتمندی برای معاملات ارز دیجیتال است، اما مانند هر فناوری دیگری، دارای مزایا و معایب خاص خود است. کاربران باید با درک کامل از این موضوعات و با احتیاط از آن استفاده کنند.

• غیرمتمرکز بودن: یکی از بزرگ‌ترین مزایای یونی سواپ، غیرمتمرکز بودن آن است. این بدان معنی است که هیچ مرجع مرکزی کنترل یا نظارت بر معاملات ندارد.

هر توکنی که در یونی سواپ لیست شده، دارای استخر خود است و کاربران می‌توانند آن را تامین نقدینگی کنند. با این روش، خریدار یا فروشنده نیازی به انتظار برای پیدا شدن فروشنده یا خریدار مقابل ندارد زیرا طرف مقابل، استخر نقدینگی است.

البته این صرافی کاملا غیرمتمرکز نیست و با اعمال سانسورها و حذف برخی توکن‌ها از صفحه سایت، به سوی تمرکزگرایی پیش رفته است که در ادامه به این محدودیت اشاره می‌کنیم.

معایب یونی سواپ

اگرچه صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی‌سواپ مشکلاتی مانند سوءمدیریت در صرافی‌های متمرکز را حل کرده‌اند، اما خود نیز با چالش‌هایی مواجه هستند؛ در ادامه برخی از این چالش‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

• کمبود نقدینگی: البته یونی‌سواپ نسبت به صرافی‌های غیرمتمرکز دیگر از نقدینگی بالاتری برخوردار است.

این صرافی با استفاده از مدل استخر نقدینگی و پاداش‌ها و تشویق‌هایی که به منظور تأمین نقدینگی ارائه می‌شوند، تاحدودی این چالش را برطرف کرده است.

• هزینه‌های تراکنش زیاد: به ویژه در زمان شلوغی شبکه اتریوم، هزینه‌های کارمزد تراکنش‌ها ممکن است بسیار بالا روند.
• ضرر ناپایدار (Impermanent Loss): استخر‌های نقدینگی شامل جفت‌ ارزهای مختلف هستند که به کاربران امکان مبادله توکن‌ها را می‌دهند.

بازارساز خودکار از یک فرمول ریاضی به نام x×y=k استفاده می‌کند که در آن x و y مقدار توکن‌های موجود در استخر نقدینگی و k یک ثابت است. این فرمول به این معنی است که هر چه مقدار یک توکن در استخر کمتر شود، مقدار توکن دیگر بیشتر می‌شود و بالعکس.

اگر قیمت توکن‌ها در بازار خارجی تغییر کند، کاربرانی که در استخر نقدینگی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ممکن است ضرر ناپایدار را تجربه کنند. این ضرر زمانی رخ می‌دهد که قیمت توکن‌ها در بازار خارجی با قیمت آن‌ها در استخر نقدینگی هماهنگ نیست و کاربران با خرید توکن از بازار خارجی و فروش آن در استخر نقدینگی، سود بالایی کسب می‌کنند. این کار باعث می‌شود که قیمت توکن در استخر نقدینگی کاهش یابد و به قیمت بازار خارجی نزدیک شود.

در این فرآیند، تامین‌کنندگان نقدینگی بخشی از سود خود را از دست می‌دهند. این ضرر زمانی از بین می‌رود که قیمت توکن‌ها به حالت اولیه خود برگردند.

• وجود نشانه‌هایی از پیشروی به سوی تمرکزگرایی: رابط کاربری یونی سواپ، گاها از برخی توکن‌ها دیگر پشتیبانی نمی‌کند. در واقع، آن‌ها را از لیست توکن‌های موجود برای ترید کردن را از صفحه حذف می‌کند و این مساله نمونه بارزی از تمرکزگرایی است. به عنوان مثال، توکن HEX، ابتدا در این صرافی لیست بوده و به طور ناگهانی از لیست حذف شده‌اند.

این حذف توکن‌ها تنها در سطح رابط کاربری (front-end) رخ داده است و با استفاده از API این صرافی و یا پروتکل‌های غیرمتمرکزی همچون تجمیع‌کننده‌ها می‌توان از استخر‌های نقدینگی یونی‌سواپ برای معامله این توکن‌ها استفاده کرد. با این حال، اعمال چنین سانسورهایی و حذف برخی توکن‌ها از UI این صرافی، سواپ این توکن‌ها را برای کاربران عامه سخت‌تر می‌کند.

یونی سواپ V2 چیست؟

یونی سواپ ورژن 2 یک نسخه به‌روزرسانی است که در ماه می ۲۰۲۰ رونمایی شد. این نسخه چندین ویژگی جدید و مهم را در برداشت که برخی از کاستی‌های نسخه اول را حل کرد و امکانات و قابلیت‌های بیشتری را برای کاربران فراهم نمود. در ادامه برخی از بهبودهای این نسخه ارائه شده است.

• جفت‌ توکن دلخواه: یکی از این ویژگی‌ها امکان ایجاد جفت‌های توکن دلخواه بود که به کاربران اجازه می‌داد بدون استفاده از اتریوم به عنوان توکن میانی، استخرهای نقدینگی تشکیل دهند.

این ویژگی باعث شد که کاربران بتوانند از سرمایه خود بهتر استفاده کنند و جفت‌های معاملاتی متنوع‌تری داشته باشند. جفت‌های توکن دلخواه همچنین ساخت استخرهای نقدینگی جدید را آسان‌تر کردند و بازارهای جدید و اختصاصی را برای توسعه و رقابت ایجاد نمودند.

• معاملات فلش (Flash swaps): یکی دیگر از بهبودهای مهم، معرفی معاملات فلش بود، ویژگی‌ که به کاربران امکان می‌داد تا توکن‌هایی را به‌طور موقت از استخرهای نقدینگی بردارند، به طوری‌که با یک توکن دیگر جایگزین کنند و در نهایت مقدار قرض گرفته شده را به همراه کارمزدها پس دهند.

این ویژگی فرصت‌های جدیدی را برای آربیتراژ و دیگر استراتژی‌های معاملاتی پیشرفته ایجاد و به کاربران ابزارها و گزینه‌های بیشتری را برای سودآوری از بازار عرضه کرد.

تفاوت بین یونی سواپ V2 ،V1 و V3 چیست؟

یونی سواپ ورژن 1 کاملا غیرمتمرکز بوده و کلید ادمین ندارد و ایده‌ال‌ترین حالت یک صرافی غیرمتمرکز را داراست. ولی ویژگی غیرمتمرکز بودن، در ورژن‌های بالاتر، یعنی ورژن 2 و 3 صادق نبوده و به سوی متمرکز شدن پیش رفته‌اند.

یونی سواپ ورژن 3 نسخه جدید است که در می 2021 عرضه شد و چندین ویژگی تغییریافته را نسبت به یونی سواپ ورژن‌های دیگر دارد. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:

• سطوح کارمزد چندگانه: این ویژگی به ارائه‌دهندگان نقدینگی اجازه می‌دهد که بسته به ریسک و بازده مورد نظرشان بین چهار سطح کارمزد مختلف (%0.01، %0.05، 0.3 و 1) انتخاب کنند.
• اوراکل‌های قیمتی بهبود یافته (Improved price oracle): این ویژگی از اوراکل‌های قیمت بهبود یافته استفاده می‌کند که قیمت‌های دقیق‌تری را برای معاملات ارائه می‌دهند که باعث می‌شود معامله‌گران لغزش کمتر و قیمت‌های بهتری داشته باشند. این اوراکل‌ها از منابع مختلف داده‌های قیمت را جمع‌آوری می‌کنند و آن را در برابر دستکاری محافظت می‌کنند.

یونی سواپ ورژن 3 یک نسخه پیشرفته و انعطاف‌پذیر است که ویژگی‌های جدیدی را برای ارائه‌دهندگان نقدینگی و معامله‌گران فراهم می‌کند. البته، یونی سواپ ورژن 2 همچنان یک گزینه معتبر و محبوب برای معامله کردن است.

سخن آخر

یونی سواپ، یکی از بستر‌های معاملاتی ارز دیجیتال است که با هدف اجرای فعالیت‌های مالی به صورت غیرمتمرکز طراحی شده است. این صرافی بر روی بلاک‌چین اتریوم فعالیت می‌کند و از ارز‌های مبتنی بر ERC20 پشتیبانی می‌کند. توکن بومی یونی سواپ با نام UNI به عنوان توکن حاکمیتی عرضه شده است و دارندگان این توکن با استیک کردن آن‌ها می‌توانند پاداش و قدرت رای‌گیری کسب کنند. یونی سواپ نسخه‌های V2 و V3 را نیز منتشر کرده است که هر یک با هدف بهبود عملکرد این صرافی غیرمتمرکز طراحی شده‌اند. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید و جذاب بوده باشد. اگر نظر یا پیشنهادی دارید، می‌توانید آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. از توجه شما متشکریم.