ارز دیجیتالتوکنهای غیر قابل معاوضه یا NFT نوعی از ارزهای دیجیتال هستند که یک تفاوت مهم با سایر انواع رمزارزها دارند و آن منحصر به فرد بودن هر یک از توکن‌های NFT است. این بدان معناست که از هر توکن NFT، تنها یک نسخه در بلاک‌چین وجود دارد و معمولا هر کدام از آنها، ارزش متفاوتی دارند. در این مطلب به طور کامل به مفهوم NFT، نحوه خرید و فروش، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال چیست؟ همه چیز درباره ارز دیجیتال
NFT مخفف عبارت «Non-Fungible Token» به معنای توکن غیر قابل معاوضه است که در فارسی به توکن غیر مثلی هم ترجمه شده است. اگرچه این توکن مانند سایر ارزهای دیجیتال همچون بیتکوین و اتریوم، روی بستر بلاک‌چین کار می‌کند؛ اما یک تفاوت اساسی با آنها دارد.
این تفاوت، در «غیر قابل معاوضه بودن» آنها نهفته است. اجازه بدهید، ابتدا توضیح دهیم که دارایی‌های قابل معاوضه چیست. دارایی‌های قابل معاوضه؛ دارایی‌هایی هستند که تمام واحدهای آنها با یکدیگر یکسان هستند و ارزش برابری دارند؛ بنابراین، به طور متقابل، قابل تبدیل یا معاوضه با یکدیگر هستند. به طور مثال، یک واحد از بیت‌کوینی که در کیف پول شما موجود است را می‌توانید به راحتی و «بدون کم یا زیاد شدن ارزش آن» با بیت کوین دوستتان معاوضه کنید. پول فیات در زمره این نوع دارایی‌ها قرار می‌گیرد. آیا بین اسکناس 10 هزار تومانی شما و دوستتان تفاوتی وجود دارد؟
اما در مقابل دارایی‌های غیرقابل معاوضه، دارایی‌هایی هستند که هر واحد از آن منحصر به فرد و از واحدهای دیگر قابل شناسایی است. املاک و مستغلات، جزو این نوع دارایی‌ها محسوب می‌شود؛ چراکه هر ملک، نقشه، متراژ و مکان متفاوتی دارد که سبب منحصر به فرد بودن و طبیعتا قیمت متفاوت آن با سایر املاک می‌شود.
همانطور که متوجه شدید، غیرقابل معاوضه بودن بدین معنی نیست که دارایی مورد نظر قابل فروش یا خریداری نیست. این مفهوم، به ویژگی‌های منحصر به فرد یک دارایی اشاره می‌کند که باعث می‌شود شما نتوانید آن را با دارایی مشابه با آن، با ارزش برابر مبادله کنید.
بدین ترتیب؛ NFTها؛ دارایی‌های دیجیتالی هستند که در بلاک‌چین ذخیره می‌شوند، اما با این تفاوت که هر کدام از آنها حاوی شناسه‌های دیجیتالی منحصر به فردی هستند که باعث می‌شود کاملا از یکدیگر متفاوت و قابل تشخیص باشند.
این ویژگی باعث شده تا NFTها به خصوص در دنیای هنرهای دیجیتال به یک ابزار کاربردی تبدیل شوند. هنرمندان می‌توانند با تبدیل آثار دیجیتال خود به NFT، آنها را به یک کالای منحصر به فرد تبدیل کنند.
توکن غیر مثلی یا NFT به شکل رمزنگاری شده روی یک شبکه بلاک‌چین قرار می‌گیرد. کار شبکه‌های بلاک‌چین این است که اطلاعات تراکنش مربوط به توکن‌های موجود در شبکه را ثبت و ضبط کند و اعتبار تراکنش‌ها را بسنجد.
همانطور که بالاتر گفتیم، هر NFT یک کد شناسایی منحصر به فرد دارد که باعث می‌شود از سایر توکن‌های NFT متمایز شود. این اطلاعات باعث می‌شوند تا مالک یک توکن غیر قابل معاوضه، بتواند مالکیت خود بر توکن را اثبات کند.
به بیان دقیق‌تر، یک NFT فرمت دیجیتالی یا توکنیزه شده طیف وسیعی از دارایی‌های فیزیکی و دیجیتالی همچون تابلو، بلیط کنسرت، موزیک، فیلم و عکس است. در واقع، NFT سند اثبات خرید یک دارایی است نه خود دارایی. یک توکن NFT می‌تواند نماینده هر یک از اقلام زیر باشد:
علاوه بر این موارد، موارد عجیبی مانند یک توییت نیز می‌توانند به شکل NFT خرید و فروش شوند. موسس توییتر جک دورسی توانست اولین توییت خودش را به شکل NFT به ارزش ۲.۹ میلیون دلار آمریکا به فروش برساند. البته مدت کوتاهی بعد از این معامله، ارزش این NFT به شدت افت کرد. اما چرا؟ در اینجا به موضوع نحوه قیمت‌گذاری NFT می‌رسیم.
گفتیم که ارزهای NFT بر خلاف سایر ارزهای دیجیتال، غالبا ارزش یکسانی ندارند چون هر توکن شناسه‌ی منحصر به فردی دارد. ضمن آن که قیمت این توکن‌ها در طول زمان دستخش تغییرات گاه چند صد درصدی می‌شود. برای درک نحوه قیمت گذاری NFT باید توجه داشت که قیمت این توکن‌ها تحت تاثیر چندین عامل مختلف است که در اینجا هر یک را توضیح می‌دهیم:
مانند هر پدیده دیگری در اقتصاد، کمیاب بودن یک عامل مهم در ارزش‌گذاری توکن غیر قابل معاوضه است. هر چقدر که یک توکن ویژگی‌های منحصر به فرد بیشتری داشته باشد و نمونه‌های مشابه آن کمتر باشند، ارزش آن بیشتر خواهد بود. مثلا NFTهایی که به تعداد محدود منتشر می‌شوند و یا ویژگی‌های خاص مانند متادیتای ویژه یا محتوای تشویقی به کاربر ارائه می‌دهند که در NFTهای دیگر یافت نمی‌شود، کمیاب محسوب می‌شوند.
علاوه بر قابلیت کلکسیونی و ارزش معنوی توکن غیر مثلی، این توکن‌ها می‌توانند از نظر کارایی و عملکرد هم ارزشمند باشند. برای مثال بعضی از توکن‌های NFT برای عضویت در پروژه‌های بلاک‌چین یا مشارکت در سیستم‌های مشابه استفاده می‌شوند. مثلا با در اختیار داشتن یک NFT که متعلق به پروژه، برند یا پلتفرم مشخصی است، می‌توانید در خرید محصولات مربوطه از تخفیف ویژه بهره مند شوید و یا مزایای اختصاصی دیگری به شما تعلق خواهد گرفت.
نقش شهرت، جو رسانه‌ای و تبلیغات در قیمت یک NFT بسیار پررنگ است. به طور مثال، یک عکس یا اثر دیجیتال ممکن است به خودی خود جذابیت و ارزش چندانی نداشته باشد، اما اگر یک سلبریتی مانند بازیگر یا ورزشکار معروف آن را به NFT تبدیل کند و به تبلیغات آن بپردازد، آنگاه قیمت آن توکن می‌تواند به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد.
در نهایت، به عامل مهم عرضه و تقاضا می‌رسیم. گاهی اوقات به دلیل ارتباط بین یک NFT با جریان‌های ترند روز، ارزش این توکن‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ چرا که میزان تقاضا برای آنها رشد کرده است. از طرف دیگر، زمانی که جذابیت و هیجان حول این توکن‌ها کاهش پیدا کند، NFTهای مربوط به آن نیز ارزان می‌شوند و تقاضای چندانی برای آنها وجود نخواهد داشت.
برای کسب درآمد از NFT، سه روش وجود دارد:
اگر هنرمند و خالق محتوای دیجیتال هستید، می‌توانید با تبدیل آثار خود (عکس، ویدئو، موسیقی و…) به توکن غیر قابل معاوضه و عرضه آنها در بازارهای NFT به درآمد دست پیدا کنید. بازارهای NFT بستری مناسب برای معرفی آثار هنری دیجیتال به مخاطبین از سراسر جهان هستند و به هنرمندان امکان می‌دهند تا به شکل مستقیم و بی واسطه با خریداران در ارتباط باشند و از این طریق از آثار هنری خود درآمد کسب کنند.
وقتی خالق یک NFT از آثار خودتان باشید، می‌توانید هنگام فروش اثر هنری خود در قرارداد آن هوشمند کدی را بگنجانید که طی آن درصدی از هر یک از فروش‌های آینده آن اثر، به شما به عنوان خالق اثر تعلق خواهد گرفت. درست مانند حق مولف که در دنیای خرید و فروش آثار هنری و ادبی مرسوم است. این یک راهکار ایده آل برای تامین درآمد غیر مستقیم از NFT است.
برای کسب درآمد از NFT حتما لازم نیست که هنرمند و خالق آثار هنری باشید. شما می‌توانید در بازارهایی که از توکن غیر قابل معاوضه پشتیبانی می‌کنند با ترید کردن NFT به درآمد دست پیدا کنید. البته بدیهی است که برای موفقیت در این کار باید تجربه و مهارت لازم در تریدینگ را داشته باشید. با تحقیق و بررسی دقیق، پروژه‌های NFT که پتانسیل رشد بالایی دارند را پیدا کرده و توکن آن را بخرید تا بعدا با قیمت بالاتری آنها را بفروشید.
استفاده از ارزهای غیر قابل معاوضه مزایای قابل توجهی دارد که در ادامه مهم‌ترین آنها را بررسی می‌کنیم:
اما NFT کاملاً بی‌نقص هم نیست. در اینجا بعضی از مهم‌ترین محدودیت‌های NFT را بررسی می‌کنیم:
برای فعالیت در بازار NFT و خرید و فروش توکن‌های غیرقابل معاوضه می‌توانید در پلتفرم‌های اختصاصی NFT فعالیت کنید. این پلتفرم‌ها عملکردی مشابه سایر فروشگاه‌های اینترنتی دارند و در آن می‌توانید به مجموعه بزرگی از آثار NFT در دسته‌بندی‌های متنوع دسترسی داشته باشید.
از جمله معروف‌ترین پلتفرم‌های خرید و فروش NFT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فعالیت در این بازارها کار سختی نیست. برای خرید و فروش NFT، کافیست مراحل زیر را انجام دهید:
این محصولات معمولا به دو شکل فروخته می‌شوند: قیمت ثابت و مزایده‌ای. قیمت ثابت یعنی فقط کافی است قیمت معین شده برای اثر را پرداخت کرده تا صاحب آن شوید.
روش مزایده‌ای خود به شکل‌های مختلف انجام می‌شود که دو نوع رایج آن به این شکل هستند:
1. مزایده انگلیسی که در آن فروشنده اثر خود را به بالاترین پیشنهاد موجود می‌فروشد. ۲. مزایده هلندی که در آن فروشنده یک قیمت آغازین برای اثر خود تعیین می‌کند و سپس در فواصل زمانی منظم، درصد اندکی از این قیمت کم می‌شود. اولین شخصی که محصول مورد نظر را با قیمت فعلی آن بخرد، صاحب اثر خواهد شد.
در صورتی که خودتان خالق آثار هستید و می‌خواهید اثر دیجیتال خود را به NFT تبدیل کنید، حتما قبل از این کار در خصوص شرایط پلتفرم مورد نظر برای افزودن آثار NFT اطلاعات کسب کنید. بعضی از پلتفرم‌ها از فرمت‌های خاص NFT پشتیبانی می‌کنند و اگر شما قصد فعالیت در آنها را دارید، باید آثار دیجیتال خود را مطابق با فرمت‌های پشتیبانی شده در آن فروشگاه به NFT تبدیل نمایید.
احتمالا شما هم شنیده باشید که دوران NFT به سر آمده و سرمایه‌گذاری در آن توجیه اقتصادی ندارد. این ادعا تا چه حد درست است؟ توکن‌های غیر مثلی تقریبا از سال ۲۰۲۰ بر سر زبان‌ها افتادند و رفته رفته جو عجیبی پیرامون آنها شکل گرفت.
پروژه‌های بزرگ و کوچک NFT سرمایه‌گذاران را به خود جذب کردند و افراد زیادی توانستند از این بازار سود قابل توجهی کسب کنند. پروژه میمون کسل یا Bored Ape یکی از معروف‌ترین این پروژه‌ها بود که بسیاری از سلبریتی‌های بزرگ در سطح جهان نیز در آن مشارکت داشتند.
این هیاهو بعد از مدتی فروکش کرد و به دنبال آن پروژه‌های NFT محور، نیز سودآوری و جذابیت خود را از دست دادند. امروزه بازار NFT از نقطه اوج خود بسیار فاصله گرفته است. با این حال، در صورتی می‌توان آینده‌ی روشنی برای این بازار در نظر گرفت که به درستی از پتانسیل این توکن‌ها استفاده شود و پروژه‌های بی‌کیفیت و بی‌ارزش حذف شوند. در واقع، یک NFT، در صورتی ارزشمند خواهد بود که مشکل خاصی را حل کند یا محصول مفید یا کاربردی عرضه کند.
می‌توان گفت، NFT؛ یک سند دیجیتالی ذخیره شده در بلاک‌چین است که مالکیت یک فرد را بر یک دارایی نشان می‌دهد. هر NFT، مشخصه‌ها و ویژگی‌های متفاوتی دارد که سبب منحصر به فرد بودن آن می‌شود. این فناوری، علی‌رغم تمام پتانسیل‌ها و مزیت‌ها، با چالش‌هایی برای بقای صنعت خود و افزایش پذیرش توسط کاربران جدید مواجه است. در واقع، اگر هیاهو و جو تبلیغاتی سلبریتی‌ها و رسانه‌ها را حول این توکن‌ها حذف کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که عمده این توکن‌ها، در حال حاضر، چیزی جز تصاویر لاکچری بی‌کیفیت نیستند. در این مقاله، سعی کردیم به موضوع NFT بپردازیم و جنبه‌های مختلف این فناوری را مورد بحث قرار دهیم.
سارا سادات زینالی مدیر دیجیتال مارکتینگ هستم دارای مدرک کارشناس ارشد مدیریت فناوری اطلاعات (گرایش کسب و کار الکترونیک) از دانشگاه الزهرا می‌باشم. من همیشه دنبال ...
